Pascal Prensibi Simülasyonu Türkçe

Türkçe ve HTML 5 ile yazılan Pascal Prensibi Simülasyonu ile sıvıların kapalı kaplarda dışarıdan uygulanan basıncı nasıl ilettiğini inceleyebileceğiniz bir sanal deney yapabilirsiniz. En iyi masaüstü ve dizüstü bilgisayarlarda çalışıyor, ama tabletlerde ve akıllı telefonlarda da kullanabilirsiniz.

Creative Commons (CC-BY) lisansıyla kullanılmıştır.
Frank McCulley hazırlamış.
The Physics Aviary

Pascal Prensibi Simülasyonu nasıl kullanılır?

Simülasyonu başlattığınızda karşınıza önce ne yapmanız gerektiğini anlatan bir ekran çıkacak. Bu ekrandaki yönergeleri takip ederseniz veri toplayabilirsiniz. Ekranın ortasndaki “Başla” düğmesine tıklayın, simülasyon başlasın. Değiştirebileceğiniz dört değişken var:

• 1. Tüpün yarıçapı: Aşağı yönlü oka tıklarsanız artıyor, yukarı yönlü oka tıklarsanız azalıyor. (mm cinsinden)
• 1. Tüpün üstüne yerleştirilen cismin kütlesi: Aşağı yönlü oka tıklarsanız artıyor, yukarı yönlü oka tıklarsanız azalıyor. (gram cinsinden)
• 2. Tüpün yarıçapı: 1. tüple aynı.
• 2. Tüpün üstüne yerleştirilen cismin kütlesi: 1. cisimle aynı

Başlangıçta her iki tüpteki cisimler aynı hizada (yükseklikte). Değişkenlerinizin ayarlamalarını tamamladığınızda ekranın alt kısmında iki tüpü birleştiren borunun tam ortasındaki tıpanın üstüne tıklarsanız sistem harekete geçiyor. Bir süre sonra da dengeye geliyor. Dengeye geldiği zaman hangi tüpteki cismin yükseldiğine hangisindekinin alçaldığına dikkat etmelisiniz. Eğer fazla basınç uygulanırsa, sistem dengeye gelmiyor, bunu sistemin bir sınırlılığı olarak koymuşlar.

Yukarıda saydığımız dört değişken bağımsız değişkenler. Farklı kütleleri ve yarıçapları deneyerek veri toplamalısınız. Peki bağımlı değişkenler neler olabilir? Biz bağımsız değişkenleri değiştirdiğimizde, bizim kontrol etmediğimiz neler değişiyor?

Kütlelerin yüksekliğine dikkat etmelisiniz. Kütlelerin biri yükseliyor, diğeri alçalıyor. Kütlelerin yüksekliğini gösteren ekranın içine doğru çizilmiş kırmızı gösterge çizgilerine dikkat etmelisiniz. Ne kadar yükselip alçaldıklarını kareleri sayarak bulabilirsiniz. İki büyük karenin arası 50 mm, iki küçük karenin arası 10 mm.

Dört tane bağımsız değişken olduğu için hepsini aynı anda değiştirmemelisiniz. Sırayla yapmalısınız bu işi. Her seferinde yalnızca bir değişkenle oynayarak o değişkenin bağımlı değişken üzerindeki etkisini görebilirsiniz. Bu sırada diğer tüm bağımsız değişkenleri kontrol etmelisiniz, yani sabit tutmalısınız (değiştirmemelisiniz).

Örneğin, önce 1. Tüpün yarıçapının kütlelerin yükseklikleriyle ilişkisini araştıracaksanız, her seferinde1. kütleyi 250 g, 2. kütleyi 200 g, 2. tüpün yarıçapını 30 mm almalısınız. Sonra bir tabloda verilerinizi göstermelisiniz. Örnek bir tablo şöyle olabilir:

Diğer üç tabloyu da siz hazırlayabilir misiniz? Bu deneyi yapabilir misiniz?