Dalga hareketinin özelliklerini incelemek için kullanabileceğiniz PHET Telde Dalga Simülasyonu Türkçe sürümüyle sunuluyor. Yay dalgalarında atmaların yansıması ve iletilmesini, periyodik dalgaların periyot, frekans, dalgaboyu ve genlik değişkenlerini bu simülasyonu kullanarak görebilir ve ölçebilirsiniz. Görseller hareketli olduğu için dalganın nasıl hareket ettiğini görmeniz mümkün. Ayrıca atmaları ve dalgayı kendiniz üretebildiğiniz için dalgalarla ilgili merak ettiğiniz sorulara cevaplar arayabilirsiniz.
Simülasyonu Başlat
Creative Commons (CC-BY) lisansıyla kullanılmıştır. PhET Interactive Simulations. University of Colorado Boulder
https://phet.colorado.edu
Telde dalga simülasyonu nasıl kullanılır?
Ekran ilk açıldığında karşınıza bir ucunda bir boru anahtarı diğer ucunda mengene olan üstünde kırmızı ve yeşil boncuklar bulunan bir tel çıkacak. Farenizi boru anahtarının üstüne getirip sol tıklarsanız, sonra yukarı ya da aşağı hareket ettirirseniz bir atma oluşturabilirsiniz. Sonra bu atmanın nasıl yansıdığını izleyebilirsiniz. Telin altında yavaş çekim ya da normal seçenekleri var, atmanın ya da dalganın hareketini isterseniz yavaş çekimde izlemeniz mümkün. Ayrıca atma hareket ederken durdurabilir veya adım adım hareketi ilerletebilirsiniz. Ekranın alt orta kısmında çeşitli seçenekler göreceksiniz. Sönümlenme atmada dalganın ne kadar sönümleneceğini ayarlamakta kullanılıyor. Genellikle sönümlenmeyi %0’a indirmeniz iyi olur, varsayılan ayar olarak %20 ile başlıyor. Gerginlik telin ne kadar kuvvetle gerildiği anlamına geliyor, bunu dalganın hızını incelemekte kullanabilirsiniz. Son olarak cetveller yatay ve düşey cetvelleri gösteriyor, böylece dalgaboyu ve genlik ölçümlerini yapabilirsiniz. Süre ölçer ile peryiodu ve frekansı ölçebilirsiniz veya yine dalganın hızını belirlemekte kullanabilirsiniz. Referans çizgisi dalganın genliğini belirlemek için kullanabileceğiniz bir referans sağlıyor.
Sol üst köşede üç seçenek var: el ile, salınım ve atma. Yukarıda el ile kısmını anlattık, çünkü varsayılan olarak bu seçenek karşımıza çıkıyor. Salınımı seçerseniz, periyodik dalgaları inceleyebilirsiniz. Salınımda da karşınıza genlik, frekans ve sönümlenme ayarları çıkıyor ekranın orta alt kısmında. Bu değişkenlerle oynayarak farklı periyodik dalgalar üretebilirsiniz. Atma seçeneğinde tek bir atma göndermeniz mümkün. Bu atmanın genliğini ve genişliğini belirleyebiliyorsunuz.
Ekranın sağ üst kısmında da üç seçenek göreceksiniz. Bu seçenekler telin sağ ucunun nereye bağlandığıyla ilgili. İlki ucu sabitlenmiş, ikincisi ucu gevşek bağlı ya da serbest, sonuncusu ise uçsuz. Bu seçenekler özelllikle atmaların ve periyodik dalgaların nasıl yansıdığını görmeniz için gerekli.