Telin direnci simülasyonu, oldukça sade bir simülasyon. PHET tarafından üretilen bu simülasyon HTML5 ile yazıldığı için hem bilgisayarlarda, hem tabletlerde, hem de akıllı telefonlarda çalışan bir araçtır. Bir telin direncinin nelere bağlı olduğunu görselleştirmeye yarayan bu simülasyonla, değişkenleri değiştirerek direnci keşfedebilirsiniz. Fizik Dersi olarak bu simülasyonu Türkçeye çevirdik ve kullanımınıza sunuyoruz.
Simülasyonu Başlat
Creative Commons (CC-BY) lisansıyla kullanılmıştır. PhET Interactive Simulations
University of Colorado Boulder
https://phet.colorado.edu
Telin direnci simülasyonu nasıl kullanılır?
Aslında telin direnci simülasyonu oldukça kolay kullanılıyor. Ekranın solunda üstte direnç, özdirenç, telin boyu ve telin kesit alanını simgeleyen formül gösteriliyor. Bu formülün altında teli temsil eden bir resim var. Tel resminin içindeki siyah nokta sayısı özdirençle birlikte artıyor. Uçlarına gerilim uygulanan bir telin elektrik akımına karşı koymasını gösteriyor direnç.
Ekranın sağ tarafında ise kontroller yer alıyor. Kontrollerin üstünde kırmızı ile direncin kaç ohm olduğu gösteriliyor. En sağdaki kaydırma çubuğu özdirenci değiştiriyor. Diğer kontrolleri (uzunluğu ve kesit alanı) sabit tutup sadece özdirenci değiştirdiğinizde, direncin büyüklüğünün nasıl değiştiğini görebiliyorsunuz. Direnç ve özdirenç doğru orantılı olduğu için, özdirenç arttıkça direnç de artıyor. Özdirenci ve dolayısıyla direnci artırdığınızda formüldeki R ve ρ simgelerinin büyüdüğünü göreceksiniz. Bu, formülü hatırlamanıza yardımcı olabilir. Özdirencin Sı birimi olan Ωm (ohm metre) yerine Ωcm (ohm santimetre) ile gösterildiğine dikkat etmelisiniz.
Ortadaki kaydırma çubuğu telin uzunluğunu (boyunu) değiştiriyor. Uzunluk da tıpkı özdirenç gibi, dirençle doğru orantılı olduğu için, uzunluk arttıkça direnç de artıyor. Yine uzunluğu artırdığınız zaman L ve ρ simgelerinin formülde büyüdüğünü göreceksiniz. Uzunluk SI birimi olam m (metre) yerine cm (santimetre) ile gösteriliyor.
Son kontrol en soldaki kesit alan. Kesit alan diğer iki değişkenin aksine dirençle ters orantılı. Kesit alan artınca direnç azalıyor; kesit alan azalınca direnç artıyor. Tıpkı diğer değişkenlerde olduğu gibi kesit alanı da değiştirdiğinizde formüldeki R ve A simgelerinin büyüyüp küçüldüğünü göreceksiniz. Kesit alan SI birimi olan m2 (metrekare) yerine cm2 (santimetrekare) birimiyle gösteriliyor.
Formülü görmek yerine, sanal bir deney yapıp veri toplasaydık daha iyi bir simülasyon olabilirdi. Ama bir mnemonik olarak kullanılabilecek sade bir simülasyon.