Elektrik ve Manyetizma

Bir mıknatısı ortasından bir iple asarsanız ya da bir şişe mantarının üstüne koyup su dolu bir kaba bırakırsanız, mıknatısın bir kutbunun daima kuzeyi, diğer kutbunun da güneyi gösterdiğini görürsünüz. Bu ilke kullanılarak yapılan yön bulma araçlarına pusula denir. Pusulanın çalışmasının nedeni Dünya’nın manyetik alanı ile etkileşmesidir. Aşağıdaki resimde bir gerçek pusula bir de ev yapımı … Devamını oku

Manyetik alanın bir kaynağının mıknatıslar olduğunu öğrendik. Ama tek kaynağı bu mu? Elbette değil, yoksa başlığımız akım ve manyetik alan ilişkisi olmazdı. Hikaye 1820 yılına dayanıyor. Danimarkalı fizikçi Hans Christian Oersted, o zamanlar yeni keşfedilen Volta pili ile bir telin üstünden geçen akım deneyini yaparken masanın üstünde unuttuğu bir pusulanın iğnesinin tele dik yönde döndüğünü … Devamını oku

Manyetik alan nedir sorusunun cevabını önce mıknatısların özelliklerini elektrik yüklerinin özellikleriyle karşılaştırarak arayacağız. Elektrik yüklerinin çevrelerindeki uzayı değiştirerek bir elektrik alan oluşturduklarını öğrenmiştik. Böylece iki yük doğrudan etkileşmiyor, aracı olarak elektrik alanı kullanıyorlardı. Elektrik alan yüklere elektriksel kuvveti uyguluyordu. Tıpkı elektriksel kuvvet gibi manyetik kuvvetin de temas gerektirmeyen bir alan kuvveti olduğunu mıknatısları incelerken öğrenmiştik. … Devamını oku

Mıknatıs nedir sorusu başlangıçta saçma gelmiş olabilir. Hepimiz mıknatıslarla oynamışızdır. Gözlemlerimizi hatırlayalım öyleyse. Öncelikle mıknatıs bazı maddeleri çeker, bazılarını çekmez. Örneğin, mıknatıs demiri ve çeliği çeker. Toplu iğnelere ya da ataşlara bir mıknatıs yaklaştırırsanız hepsinin mıknatısa doğru çekilip yapıştığını görürsünüz. İkinci olarak da iki mıknatısı birbirine yaklaştırdığınızda birbirlerini çekebildikleri gibi itebildiklerini de gözlemlemiş olmalısınız. Yani … Devamını oku

Elektriğin medeniyetimizin temelinde yatmasının sebebi elektrik enerjisidir. Elektriği üretip kullanarak bir sürü işi kendimiz yapmaktan kurtuluyoruz, makinelere yaptırıyoruz. Çamaşır makinesi, ampuller, elektrikli ısıtıcılar ve elektrik motorları elektrik enerjisinin hayatımıza ne kadar yoğun girdiğini gösteriyor. Bu yazıda elektrik enerjisini tanımlayacağız ve elektriksel güç ile ilişkilendireceğiz. Elektrik enerjisi ve elektriksel güç kavramlarının nelere bağlı olduklarını inceleyeceğiz. Kilowatt … Devamını oku

Şimdiye kadar, pillerin ve diğer üreteçlerin direnci olmayan malzemelerden üretildiğini, bu nedenle iç dirençleri olmayan, ideal piller ya da üreteçler olduğunu varsaymıştık. Ama ideal diye bir şey gerçek hayatta yoktur, gerçek piller ve üreteçler direnci olan malzemelerden üretilir. Bu yüzden de pillerin kendilerine özgü dirençleri vardır, buna iç direnç denir. İç direnç bir pilin devreye … Devamını oku

Pil sandığınızdan çok önce keşfedilmiş olabilir. 1938 yılında arkeolog Wilhelm Konig, Bağdat’ın hemen dışındaki Khujut Rabu kazıları sırasında kilden yapılmış tuhaf kaplar buldu. Kavanoz şeklindeki bu kaplar yaklaşık 13 cm uzunluğundaydı, içinde, dışı bakırla sarılmış demir çubuklar bulunuyordu. Yapılan incelemeler bu kapların bir zamanlar sirke gibi asitli bir sıvıyla doldurulduğunu gösteriyordu. Milattan önce 200 yılından … Devamını oku

Bir elektrik devresinden elektrik akımının geçebilmesi için gerekli gerilimi (voltaj veya potansiyel fark da denir) sağlayan devre elemanına üreteç denir. En sık kullanılan üreteç türleri pil, batarya, akü ve güç kaynaklarıdır. Bu yazıda elektrik devrelerinde doğru akımdan bahsediyor olacağız, 11. sınıfta alternatif akımı öğreneceksiniz. Şimdiye kadar elektrik devrelerinde hep tek üreteç ile çalışmış olabilirsiniz. Şimdi … Devamını oku

Elektrik devrelerinde potansiyel farkın (gerilim ya da voltaj da denir) birim yük başına düşen potansiyel enerji farkı olduğunu ve gerilimin voltmetre ile ölçüldüğünü öğrendik. Akımın da devreden birim zamanda geçen yük miktarı olduğunu ve ampermetre ile ölçüldüğünü öğrendik. Bu yazıda voltmetrenin ve ampermetrenin özelliklerini ve elektrik devrelerine nasıl (seri mi yoksa paralel mi) bağlandıklarını ve … Devamını oku

Elektrik akımının ve voltajın elektrik devrelerinde, devre elemanlarından biri olan direnç ile nasıl etkileştiğini Ohm Kanunu’nda öğrendik. Peki bir devrede birden fazla direnç olursa akım ve potansiyel fark nasıl davranır? Bu yazıda bir elektrik devresinde birden fazla direncin çeşitli şekillerde bağlandığı durumları inceleyeceğiz. Bunu yaparken de birden fazla direncin görevini tek başına yerine getirdiğini düşündüğümüz, … Devamını oku