Fizik ısı ve sıcaklık YGS ve LYS konuları kelime bulutu

Isı ve Sıcaklık YGS ve LYS Konuları Hangileri? 2018

Fizik dersi konularından hangilerinin Yüksek öğretime Geçiş Sınavı’nda (YGS) çıkacak merak ediyor olmalısınız. 9. sınıf Fizik dersinin beşinci ünitesi olan ısı ve sıcaklık YGS ve LYS konularını ayrıntılı olarak inceledik.

ÖSYM, YGS’de Fizik sorularını müfredattan soruyor. 2017’de YGS sorularının tamamı müfredattan soruldu. Bazı sorular birden fazla konu ya da kazanımdan geldi, ama öğretim programı dışından soru çıkmadı. Bu nedenle öğretim programlarını incelemek hangi konuların YGS’de kapsandığını anlamak ve hangi konu ve kavramlardan soru çıkabileceğini öngörmek için gerekli.

2017’de ısı ve sıcaklık YGS ve LYS konularından üç soru çıktı:

  • YGS Fen bilimleri testinin 2. sorusuda ısı ve sıcaklık kavramları arasındaki ilişki soruldu. 14. sorusunda ısı iletim yolları ve gazların genleşmesi ile ilgili kavramlar vardı.
  • LYS Fizik testinin 5. sorusu suyun ve buzun sıcaklık ve özkütle ilişkisini soruyordu.

Yazının sonundaki kaynaklardan ÖSYM’nin websitesine gidip soru kitapçığını inceleyebilirsiniz.

YGS ve LYS’de ısı ve sıcaklık konularından hangilerinin çıkabileceğini belirlemek için Ortaöğretim Fizik dersi Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) yayımladığı 2007 (11. ve 12. sınıflar için 2011), 2013 ve 2017 (Hem normal liseler hem fen liseleri için olanları) taradık. Isı ve sıcaklık ile ilgili kazanımları belirledik. Kazanımları iyice okuyup, özetledik. İçerik analizimizin sonunda bir tablo çıkardık.

Analizimizi yaparken önemli varsayımlarımız oldu:

  • 2017 yılı Fizik dersi öğretim programının 2017 – 2018 öğretim yılından itibaren 9. sınıflarda, 2018 – 2019’da 10. sınıflarda, 2019 – 2020’de 11. sınıflarda ve 2020 – 2021’de 12. sınıflarda uygulanmaya başlayacağını öngörüyoruz.
  • Büyük ihtimalle 2021 yılına kadar mezun olacak öğrenciler 2013 yılı müfredatıyla öğrenim görecekleri için, ÖSYM’nin 2021’de dahil olmak üzere YGS ve LYS’de 2013 yılı müfredatını baz alacağını varsayıyoruz.

Isı ve Sıcaklık YGS Konuları Tablosu

Tabloda konu ve kavramlar bir yılın müfredatında varsa yeşil ve “1” olarak, yoksa kırmızı ve “0” olarak gösteriliyor. Bu tabloda tüm müfredatlarda ortak olan, sadece 2013 yılı müfredatında olan ve sadece 2017 müfredatında olan konu ve kavramları işaretledik.

  • Siyah ve kalın yazılmış olanlar en çok dikkat etmeniz gerekenler, çünkü bunlar kapsam alanı içinde olduğu garanti olan kavramlar.
  • Mavi ve kalın yazılanlar 2013’de olup 2017’de olmayanlar. Bunların 2022’ye kadar YGS ve LYS’de sorulacağını düşünüyoruz.
  • Siyah ve normal yazılanlar sadece 2007 yılında olanlar ya da açıkça bu konulara girilmez denilen kazanımlar. Bunların YGS ve LYS’de çıkacağını düşünmüyoruz.

Fizik ısı ve sıcaklık YGS ve LYS konuları tablosu

Isı ve Sıcaklık YGS ve LYS konularının en önemlileri

Isı, sıcaklık ve içenerji YGS ve LYS konuları

Isıl Denge YGS ve LYS konuları

Hal Değişimi YGS ve LYS konuları

Enerji İletim Yolları ve Enerji İletim Hızı YGS ve LYS konuları

Genleşme YGS ve LYS konuları

  • Katı ve sıvılarda genleşme ve büzülme
  • Gazlarda genleşme ve büzülme
  • Matematiksel hesaplamalar
  • Suyun ve buzun sıcaklık ve özkütle grafiği

Isı ve Sıcaklık YGS ve LYS Konuları Kelime Bulutu

Fizik ısı ve sıcaklık YGS ve LYS konuları kelime bulutu

Yukarıdaki resim ısı ve sıcaklık YGS ve LYS konularıyla ilgili müfredatlardaki kazanımlarda en sık geçen kelimeleri gösteriyor. Kelime ne kadar büyük yazılmışsa o kadar sık kullanılmış. Isı, sıcaklık, enerji, kavram, günlük yaşam, kavram ve açıklar en sık kullanılan sözcükler olmuş.

Isı ve Sıcaklık YGS ve LYS Konuları ile ilgili Kazanımlar

Isı, Sıcaklık ve İç Enerji

2017 – 9.5.1.1. Isı, sıcaklık ve iç enerji kavramlarını açıklar.

  • Entalpi ve entropi kavramlarına girilmez.
  • Isı ve sıcaklık kavramlarının birimleri ve ölçüm aletlerinin adları verilir.

2017 – 9.5.1.2. Termometre çeşitlerini kullanım amaçları açısından karşılaştırır.

2017 – 9.5.1.3. Sıcaklık birimleri ile ilgili hesaplamalar yapar.

  • °C,°F, K için birim dönüşümleri yapılması sağlanır.

2017 – 9.5.1.4. Öz ısı ve ısı sığası kavramlarını birbiriyle ilişkilendirir.

  • Günlük hayattan örnekler (denizlerin karalardan geç ısınıp geç soğuması gibi) verilir.

2017 – 9.5.1.5. Isı alan veya ısı veren saf maddelerin sıcaklığında meydana gelen değişimin bağlı olduğu değişkenleri analiz eder.

  • Deney veya simülasyonlardan yararlanılarak değişkenler arasındaki ilişkiyi belirlemeleri sağlanır. Matematiksel model verilir. Matematiksel hesaplamalara girilmez.

2013 – 9.5.1.1 Isı, sıcaklık ve iç enerji kavramlarını tanımlar ve birbirleriyle ilişkilendirir.

2013 – 9.5.1.2 Kullanım amaçlarını göre termometre çeşitlerini ve sıcaklık birimlerini karşılaştırarak sunar.

2013 – 9.5.1.3 Farklı ısı ve sıcaklık birimlerinin ortaya çıkış nedenlerini açıklar.

  • Isı (Kalori ve Joule) ve sıcaklık ( °C, °F, K) için birim dönüşümleri yapılır.

2013 – 9.5.1.4 Öz ısı ve ısı sığası kavramlarını açıklar.

  • Öz ısının maddeler için ayırt edici bir özellik olduğu vurgulanır.
  • Öğrencilerin farklı maddelerin öz ısılarını ısı-sıcaklık grafiklerinden hesaplamaları sağlanır.
  • Öğrencilerin öz ısıları farklı maddelerin sıcaklık değişimlerinin günlük hayattaki etkileri ile ilgili örnekler vermeleri sağlanır.

2007 – 11.1.2.1. Sıcaklık, ısı ve iç enerji kavramları arasındaki ilişkiyi örneklerle açıklar.

  • Isının sıcaklık farkından dolayı alınıp-verilen enerji olduğu ve bunun sonucunda maddenin iç enerjisinin değiştiği vurgulanır. Isının hangi yollarla yayıldığı hatırlatılır. Mutlak sıfır sıcaklığının teorik olarak doğada ulaşılabilecek minimum sıcaklık olduğu vurgulanır. Bunun yanı sıra mutlak sıfır sıcaklığına niçin ulaşılamayacağı da tartışılır. Evrende gözlemlenen minimum ve maksimum sıcaklık değerleri verilir. Güncel ve ilginç olaylarda gözlemlenen sıcaklık aralıklarına vurgu yapılır. Kelvin, Fahrenheit ve Celsius dereceleri ve dönüşümleri verilir. İç enerji kavramına ilk defa girileceğinden daha fazla vurgu yapılır. Isı ve sıcaklık ilişkisi hatırlatılır. Aynı sıcaklıkta iki farklı maddenin, dokunmayla soğuk ya da sıcak hissedilmesinin, maddelerin ısı iletim katsayıları ile ilgili olduğu farklı maddelerin ısıl iletkenlik değerleri verilerek tartışılır. Termometre kendi sıcaklığını ölçer ile ne kastedildiği tartışılır.

2007 – 11.1.2.2. Özgül ısı ve ısı sığası kavramlarını açıklar.

  • Suyun özgül ısısının çok büyük olmasının etkileri verilir. Suyun ısıtma ve soğutma teknolojilerinde nasıl kullanıldığına örnekler verilir. Isı sığası kavramı ile ısının depolanamayacağı (bir cismin ısıya sahip olamayacağı) verilir. Farklı maddelerin özgül ısı değerleri verilir.

2007 – 9.2.4.1. Bir cismin ne kadar sıcak veya ne kadar soğuk olduğunun göstergesini sıcaklık olarak açıklar.
– Sıcaklık, bir sistemdeki rastgele hareket eden moleküllerin ortalama kinetik enerjinin bir göstergesi olduğu hatırlatılarak sıcaklığın bir enerji olmadığı özellikle vurgulanmalıdır.
– “Sıcaklık bir sistemdeki rastgele hareket eden moleküllerin ortalama kinetik enerjisidir.” ve “40̊ C sıcaklık, 20̊ C sıcaklığın iki katıdır.” (Kavram yanılgısı)

2007 – 9.2.4.2. Farklı termometre çeşitlerine örnekler verir.
– Katı (metal çiftli,…), sıvı (cıvalı, alkollü,…) ve gazlı termometrelerin kullanım alanları belirtilir.

2007 – 9.2.4.3. Isı kavramını sıcaklık farkı ve aktarılan enerji cinsinden açıklar.
– “Isı, bir sistemin iç enerjisidir.” ve “Bir bardak sıcak çayın ısısı, bir bardak ılık çayın ısısından yüksektir.” Bir cismin ısısından bahsedilemeyeceği, ısıdan bahsedilebilmesi için cisimler veya cismin bölgeleri arasında mutlaka sıcaklık farkına bağlı olarak enerji aktarımı olması gerektiği belirtilmelidir. (Kavram yanılgısı)

Isıl Denge

2017 – 9.5.3.1. Isıl denge kavramının sıcaklık farkı ve ısı kavramı ile olan ilişkisini analiz eder.

  • Deney veya simülasyonlardan yararlanılarak ısıl dengenin sıcaklık değişimi ve ısı ile ilişkisinin belirlenmesi sağlanır.
  • Isıl denge ile ilgili matematiksel hesaplamalara girilmez.
  • Öğrencilerin ısı alışverişi ile ilgili hesaplamalar yapması sağlanır. (Fen lisesi)

2013 – 9.5.3.1. Isıl denge kavramının sıcaklık farkı ve ısı kavramlarıyla olan ilişkisini açıklar.

  • Öğrencilerin simülasyonlar ve gösterimler kullanarak ısıl dengenin sıcaklık değişimi ve ısı ile ilişkisini gözlemlemeleri sağlanır.

2007 – 12.1.1.1. Isıl (termik) dengeyi sıcaklık farkı ve ısı kavramları ile ilişkilendirir.

  • Termodinamiğin sıfırıncı yasası olarak da bilinen iki ayrı cismin bir üçüncü cisimle ısıl dengede olması durumunda, kendi aralarında da ısıl dengede olacakları açıklanır.
  • Termodinamiğin; mekanik enerji ile ısı arasındaki ilişkiyi inceleyen bir alan olduğu vurgulanır.

Hal Değişimi

2017 – 9.5.2.1. Saf maddelerde hâl değişimi için gerekli olan ısı miktarının bağlı olduğu değişkenleri analiz eder.

  • Deney veya simülasyonlardan yararlanarak değişkenler arasındaki ilişkiyi belirlemeleri sağlanır.
  • Matematiksel model verilir.
  • Matematiksel hesaplamalara girilmez.
  • Matematiksel hesaplamalar yapılır. (Fen lisesi)

2013 – 9.5.2.1 Ortamdan enerji alınması veya ortama enerji verilmesi ile hâl değişimi arasındaki ilişkiyi açıklar.

  • Öğrenciler maddelerin sıcaklık ve hal değişimi için gerekli ısıyı hesaplar, ısı – sıcaklık grafiklerini çizer.
  • Öğrencilerin donma, erime, kaynama ve yoğunlaşma kavramlarını enerji ile ilişkilendirmeleri sağlanır.
  • Öğrencilerin ısı – sıcaklık grafiklerini çizmeleri ve yorumlamaları sağlanır.

2007 – 12.1.2.1. Maddenin ortamdan enerji alması veya ortama enerji vermesi ile hâl değişimi arasında ilişkiyi açıklar.

    1. Sınıf fen ve teknoloji dersi 5. Ünite: Maddenin Hâlleri ve Isı.
  • Katı sıvıya, sıvı gaza dönüşürken ortamdan enerji aldıkları, tersinde ise ortama enerji verdikleri açıklanır. Kaynama ve buharlaşma arasındaki fark hatırlatılır.

2007 – 12.1.2.2. Hâl değişim grafiklerini kullanarak gerekli enerjiyi hesaplar.

    1. Sınıf kimya dersi 4. Ünite: Maddenin Halleri.
    1. Sınıf fen ve teknoloji dersi 5. Ünite: Maddenin Hâlleri ve Isı.
  • Erime ve buharlaşma ısıları hatırlatılır. Hâl değişimi içeren ve/veya içermeyen ısı alış verişi ile ilgili günlük yaşama uygun problemler çözülür.

Enerji İletim Yolları ve Enerji İletim Hızı

2017 – 9.5.4.1. Enerji iletim yollarını örneklerle açıklar.

2017 – 9.5.4.2. Katı maddedeki enerji iletim hızını etkileyen değişkenleri analiz eder.

  • Deney veya simülasyonlardan yararlanılarak değişkenler arasındaki ilişkiyi belirlemeleri sağlanır.
  • Enerji iletim hızı ile ilgili matematiksel hesaplamalara girilmez.
  • Günlük hayattan örnekler (ısı yalıtımında izolasyon malzemelerinin kullanılması, soğuk bölgelerde pencerelerin küçük, duvarların daha kalın olması gibi) verilir.

2017 – 9.5.4.3. Enerji tasarrufu için yaşam alanlarının yalıtımına yönelik tasarım yapar.

  • Enerji tasarrufu için ısı yalıtım sisteminin aile bütçesine ve ülke ekonomisine olan katkısının önemi vurgulanır.
  • Yapılacak tasarımlarda finans bilincinin geliştirilmesi için bütçe hesaplaması yapılmasının gerekliliği vurgulanmalıdır.
  • Öğrencilerin ısı yalıtımı ile ilgili günlük hayattan bir problem belirlemeleri ve bu problem için çözümler üretmeleri sağlanır.

2017 – 9.5.4.4. Hissedilen ve gerçek sıcaklık arasındaki farkın sebeplerini yorumlar.

2017 – 9.5.4.5. Küresel ısınmaya karşı alınacak tedbirlere yönelik proje geliştirir.

  • Küresel ısınmanın sebeplerine dikkat çekilir.
  • Çevreye karşı duyarlı olmanın gerekliliği ve bireysel olarak yapılabilecek katkılar hakkında tartışılması sağlanır.
  • Öğrencilerin projelerini poster, broşür veya elektronik sunu ile tanıtmaları sağlanır.

2013 – 9.5.4.1 Enerji iletim yollarını açıklar.

  • Öğrencilerin enerji iletim yollarını kullanılarak geliştirilen uygulamalara örnekler vermeleri sağlanır.
  • Öğrencilerin iletim, ışıma ve konveksiyon yolu ile enerji aktarımını en iyi gerçekleştiren katı, sıvı ve gazlara örnekler vermeleri sağlanır.

2013 – 9.5.4.2 Bir maddedeki enerji iletim hızını etkileyen değişkenleri açıklar.

  • Matematiksel işlemlere girilmez.
  • Öğrencilerin maddelerin enerji iletim hızını günlük hayat olayları ile ilişkilendirmeleri sağlanır.

2013 – 9.5.4.3 Enerji tasarrufu için yaşam alanlarının yalıtımına yönelik tasarım yapar.

  • Proje tasarımında gruplar oluşturulmasına, ortak kararlar alınmasına, görevlerin paylaştırılmasına, sürecin ve ürünün değerlendirilmesine imkân verilir.
  • Öğrenciler ısı yalıtımı ile ilgili günlük hayattan bir problem belirlemeleri ve çözümler üretmeleri sağlanır.
  • Öğrencilerin ısı yalıtım yollarını araştırmaları sağlanır.

2013 – 9.5.4.4 Hissedilen ve gerçek sıcaklık arasındaki farkın nedenlerini açıklar.

2013 – 9.5.4.5 Küresel ısınma olayının sebepleri ve küresel ısınmanın ortaya çıkardığı etkiler üzerine argüman oluşturur.
2007 – 12.1.1.2. Enerji aktarım yolları kullanılarak geliştirilen uygulamalara örnekler verir.
2007 – 12.1.1.3. İletim, ışıma ve konveksiyon yolu ile enerji aktarımını en iyi gerçekleştiren katı, sıvı ve gazlara örnekler verir.

    1. Sınıf fen ve teknoloji dersi 5. Ünite: Madde ve Isı.
  • Aynı ortamda uzun süre kalmış (sıcaklıkları aynı) tahta ve demire dokunduğumuzda hissettiğimiz sıcaklıklarının neden farklı oldukları bu iki maddenin ısı iletim hızları arasındaki fark ile ilişkilendirilerek açıklanır.
  • İletim yolu ile enerji aktarımının katı, sıvı ve gaz ortamlarında gerçekleşebileceği verilir. Sıvılar ve gazlardaki konveksiyon akımlarına örnekler verilir. Konveksiyonun, aldığı enerji ile akışkanın hareket ederek enerjiyi başka yere taşıması olduğu verilir. Işınım, elektromanyetik dalgalar aracılığıyla gerçekleşen enerji aktarımı olduğu vurgulanır. İletim ve konveksiyonda enerji aktarımı için maddesel bir ortama ihtiyaç varken ışınımla enerji aktarımı için maddesel bir ortama ihtiyaç olmadığı vurgulanır.

2007 – 12.1.1.4. Işıma yolu ile iletilen enerjinin, yayılmasını, soğurulmasını ve yansımasını günlük yaşamdan örnekler vererek açıklar.

  • Bazı sabahları tahta ve çimenlerin kırağı tutmasına karşın asfalt ve toprağın kırağı tutmamasının nedenleri açıklanır.
  • Bütün maddelerin her sıcaklıkta (soğuk veya sıcak ), ışıma yaptıkları belirtilir. Bir maddenin sıcaklığı artıkça daha düşük dalga boylu (daha büyük frekanslı) ışıma yaptığı verilir. İyi ışıma yapan maddelerin aynı zamanda enerjiyi iyi soğurdukları da verilir. Dolayısı ile iyi soğuranların kötü yansıtıcı oldukları verilir. Bir madde aynı anda ışıma ve soğurma yapıyorsa bu maddenin sıcaklık değişiminin bu dengeye bağlı olduğu açıklanır. Güneş enerjisi ile su ısıtma sistemleri sera etkisine benzetilir. Camın yüksek enerjili ışık karşısında saydam bir madde gibi davranırken en düşük enerjili ışık karşısında opak bir madde gibi davrandığı vurgulanır.

2007 – 12.1.1.5. Bir maddedeki enerji aktarma hızı ile sıcaklık farkı arasındaki ilişkiyi keşfeder.

  • Farklı maddelerin ısı iletim katsayısı tablo olarak verilir. Günlük yaşama uygun problemler çözülür.

2007 – 12.1.2.6. .Havanın sıcaklığına ve bağıl nemine göre hissedilen sıcaklığın nasıl değiştiğini yorumlar.

  • Hava sıcaklığı 25-50 °C arasında ve bağıl nem oranı %5 ile %95 arasında değişirken, hissedilen sıcaklık değerleri tablo halinde verilir. Sıcaklık değerleri insan sağlığına zarar verme durumlarına göre farklı renklere kodlanır ve insan sağlığına olası zararları, hissedilen sıcaklığın bağıl nem ve terleme olayı ile ilişkisi vurgulanarak açıklanır.

Genleşme

2017 – 9.5.5.1. Katı ve sıvılarda genleşme ve büzülme olaylarının günlük hayattaki etkilerini yorumlar.

  • Genleşme ile ilgili matematiksel hesaplamalara girilmez.
  • Katı ve sıvıların genleşmesi ve büzülmesinin günlük hayatta oluşturduğu avantaj ve dezavantajların tartışılması sağlanır.
  • Su ve buzun özkütle, öz ısıları karşılaştırılarak günlük hayata etkileri üzerinde durulur.

2017 Fen Lisesi – 9.5.5.2. Maddelerin genleşmesi ile ilgili hesaplamalar yapar.

  • Hesaplamalar katı ve sıvı maddeler için yapılır.

2013 – 9.5.5.1 Katı, sıvı ve gazlarda genleşme ve büzülme olaylarını karşılaştırır.

  • Matematiksel işlemlere girilmez.
  • Öğrencilerin günlük hayattaki olayları inceleyerek genleşmenin etkilerini karşılaştırmaları sağlanır.
  • Öğrencilerin suyun diğer maddelerden farklılık gösteren sıcaklık-hacim ve sıcaklık-özkütle grafiklerini yorumlamaları ve günlük hayattaki etkilerini tartışmaları sağlanır.

2007 – 11.1.2.3. Katı, sıvı ve gazlarda genleşme ve büzülme olaylarını karşılaştırır.

  • Genleşme ve büzülmenin katılarda boyca, alanca ve hacimce olacağı, sıvı ve gazlarda ise yalnızca hacimce olacağı verilir. Çeşitli katı ve sıvıların sıcaklığa göre genleşme katsayıları tablo halinde sunulur. Katsayılarına göre güncel yaşamda nerelerde kullanıldıkları karşılaştırılır. Genleşme katsayısının katılar ve sıvılar için ayırt edici bir özelik olduğu, fakat gazlar için ayırt edici bir özelik olmadığı vurgulanır. Bütün gazlarda genleşme katsayılarının aynı olduğu (1/273 °C -1 ) belirtilir. Metal çiftlerin ne olduğu ve günlük hayatta nerelerde kullanıldığı verilir.
  • Katı, sıvı ve gaz olma özelikleri ile genleşme ve büzülme arasındaki ilişki moleküler (yapısal) düzeyde açıklanır. Maddelerin genleşmesinden veya büzülmesinden yola çıkarak alınan veya verilen ısının Q=mc∆T bağıntısı ile hesaplanabileceği verilir. Hal değişimleri verilmez.

2007 – 11.1.2.4. Suyun diğer maddelerden farklılık gösteren sıcaklık-genleşme/özkütle grafiğini yorumlar.

    1. sınıf Fen ve Teknoloji dersi 2. Ünite: Maddenin Değişimi ve Tanınması.
  • Buz ve suyun bu özeliklerinin, canlılar için önemi verilir. Bir grafik üzerinde -20°C’den 0°C’ye kadar buzun ve 0°C’den 20°C’ye kadar suyun sıcaklığa göre özkütlesinin nasıl değiştiği gösterilir.

Kaynaklar

Yorum yapın

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.