Fizik dersi İtme ve Çizgisel Momentum LYS konularını merak mı ediyorsunuz? 11. sınıf Fizik dersinin Kuvvet ve Hareket ünitesinin konularını ayrıntılı olarak inceledik. ÖSYM, YGS’de ve LYS’de Fizik sorularını müfredattan soruyor. 2017’de YGS ve LYS sorularının tamamı müfredattan soruldu. 2017’de İtme ve Çizgisel Momentum LYS konularından bir soru çıktı.
- LYS fizik testinin 14. sorusu tam esnek çarpışma yapan iki cisimden birinin kütlesini soruyordu, momentumun ve enerjinin korunumunu bilmeyi gerektiriyordu.
Yazının sonundaki kaynaklardan ÖSYM’nin websitesine gidip soru kitapçığını inceleyebilirsiniz.
İtme ve Çizgisel Momentum LYS konularından hangilerinin sınavda çıkabileceğini belirlemek için Ortaöğretim Fizik dersi için Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) yayımladığı 2007 (11. ve 12. sınıflar için 2011), 2013 ve 2017 (Hem normal liseler hem fen liseleri için olanları) taradık. İtme ve Çizgisel Momentumla ilgili kazanımları belirledik. Kazanımları iyice okuyup, özetledik. İçerik analizimizin sonunda bir tablo çıkardık.
Analizimizi yaparken önemli varsayımlarımız oldu:
- 2017 yılı Fizik dersi öğretim programının 2017 – 2018 öğretim yılından itibaren 9. sınıflarda, 2018 – 2019’da 10. sınıflarda, 2019 – 2020’de 11. sınıflarda ve 2020 – 2021’de 12. sınıflarda uygulanmaya başlayacağını öngörüyoruz.
- Büyük ihtimalle 2021 yılına kadar mezun olacak öğrenciler 2013 yılı müfredatıyla öğrenim görecekleri için, ÖSYM’nin 2021’de dahil olmak üzere YGS ve LYS’de 2013 yılı müfredatını baz alacağını varsayıyoruz.
İtme ve Çizgisel Momentum LYS Konuları Tablosu
Tabloda konu ve kavramlar bir yılın müfredatında varsa yeşil ve “1” olarak, yoksa kırmızı ve “0” olarak gösteriliyor. Bu tabloda tüm müfredatlarda ortak olan, sadece 2013 yılı müfredatında olan ve sadece 2017 müfredatında olan konu ve kavramları işaretledik.
- Siyah ve kalın yazılmış olanlar en çok dikkat etmeniz gerekenler, çünkü bunlar kapsam alanı içinde olduğu garanti olan kavramlar.
İtme ve çizgisel momentum 11. sınıf konuları oldukları için sadece LYS’de çıkıyor, YGS’de çıkmıyor.
İtme ve Çizgisel Momentum LYS Konuları Listesi
- İtme tanımı ve formülü
- Momentum tanımı ve formülü
- Newton’un ikinci hareket yasasından itme ve momentum değişimi formülünün çıkarımı
- Kuvvet – zaman grafiğinden momentum değişimini hesaplama
- İtme ve momentum değişimiyle ilgili matematiksel hesaplamalar var
- Çizgisel momentumun korunumu: bir ve iki boyutta
- İç ve dış kuvvetler
- Çizgisel momentumun korunumu ile ilgili matematiksel hesaplamalar var
- Esnek çarpışmalar ve esnek olmayan çarpışmalar
- Patlamalar
İtme ve Çizgisel Momentum LYS Konuları Kelime Bulutu
Yukarıda görülen itme ve çizgisel momentum LYS konuları kelime bulutu momentum, itme, korunumu, çizgisel, çarpışmalar, esnek, değişimi, patlamalar enerji, kuvvet ve Newton sözüklerinin en sık geçenler olduğuu gösteriyor. Açıklar, analiz eder ve hesaplar ise en sık kullanılan kazanım fiilleri.
İtme ve Çizgisel Momentum LYS Konuları Müfredat Kazanımları
2017 – 11.1.7.1. İtme ve çizgisel momentum kavramlarını açıklar.
- Çizgisel momentumla ilgili günlük hayattan örnekler verilir.
- İtme ve çizgisel momentum kavramlarının matematiksel modeli verilir.
2017 – 11.1.7.2. İtme ile çizgisel momentum değişimi arasında ilişki kurar.
- Öğrencilerin Newton’ın ikinci hareket yasasından faydalanarak itme ve momentum arasındaki matematiksel modeli elde etmeleri sağlanır.
- Öğrencilerin kuvvet – zaman grafiğinde eğrinin altında kalan alanı hesaplamaları ve cismin momentum değişikliği ile ilişkilendirmeleri sağlanır.
- İtme ve çizgisel momentum değişimi ile ilgili hesaplamalar yapılması sağlanır.
2017 – 11.1.7.3. Çizgisel momentumun korunumunu analiz eder.
- Çizgisel momentumun korunumu bir ve iki boyutlu hareketle sınırlandırılır.
- Öğrencilerin deney yaparak veya simülasyonlar kullanarak çizgisel momentum korunumu ile ilgili çıkarımda bulunmaları sağlanır.
2017 – 11.1.7.4. Çizgisel momentumun korunumu ile ilgili hesaplamalar yapar.
- Enerjinin korunduğu ve korunmadığı durumlar göz önüne alınarak bir ve iki boyutta çizgisel momentumun korunumu, çarpışmalar ve patlamalarla ilgili hesaplamalar yapılması sağlanır.
2013 – 11.1.7.1 İtme ve momentum kavramlarını açıklar.
2013 – 11.1.7.2 İtme ve momentum değişimi arasında ilişki kurar.
- Öğrencilerin Newton’un ikinci hareket yasasını kullanarak itme ve momentum arasındaki bağıntıyı çıkarmaları sağlanır.
- Öğrencilerin günlük hayat örnekleri ile itme ve momentum arasındaki ilişkiyi tartışmaları sağlanır.
2013 – 11.1.7.3 Momentum korunumunu iç ve dış kuvvetleri analiz ederek sorgular.
2013 – 11.1.7.4 Bir ve iki boyutta momentumun korunumunu analiz eder.
- Öğrencilerin cisimlerin çarpışması, patlaması vb. durumlardaki hareketlerini, momentumun ve enerjinin korunumu yasalarını göz önünde bulundurarak analiz etmeleri sağlanır.
- Öğrencilerin deney yaparak veya simülasyonlar kullanarak momentum korunumu ile ilgili çıkarım yapmalarına olanak sağlanır.
2013 – 11.1.7.5 Momentum ve enerjinin korunumunu ilişkilendirerek günlük hayat ile ilişkili problemler çözer.
2007 – 11.2.1.1. Momentum kavramını örneklerle açıklar.
- Her ikisi de kütle ve hıza bağlı olmasına rağmen momentum ile kinetik enerji arasındaki fark örneklerle vurgulanır. Büyük tankerlerin motorlarının limandan yaklaşık 25 km önce kapatılmasının sebepleri momentumu kavramsal olarak anlatmak için verilir.
2007 – 11.2.1.2. İtme (İmpuls) kavramının momentum değişimi ile ilişkisini örneklerle açıklar.
- İtme ile momentum değişimi arasındaki ilişki Newton’un ikinci hareket yasasından yararlanılarak belirlenir. Yapışma ile sıçrama olduğu durumda momentum değişiklikleri (Pelton su değirmeni vb) konuşulur. Aynı itmenin kısa ve uzun zaman aralıklarında etkileri örnekler üzerinde tartışılır.
2007 – 11.2.1.3. Bir ve iki boyutta cisimlerin çarpışması esnasında momentumun korunduğunu gösterir.
- “Momentum korunumu sadece çarpışmalarda geçerlidir.” (Kavram yanılgısı)
- Esnek ve esnek olmayan çarpışmalar incelenir. Esnek çarpışmalara örnek olması açısından Newton çarpışan topları (Newton beşiği) verilebilir. Momentumun korunup korunmadığı durumlar dış kuvvete bağlı olarak tartışılır. Momentumun yanı sıra kinetik enerjinin de korunduğu çarpışmalar esnek, momentumun korunmasına rağmen kinetik enerjinin korunmadığı çarpışmalar esnek olmayan çarpışmalar olarak adlandırılır. Ayrıca çarpışmadan önce veya sonra iki cismin birlikte hareket ettiği çarpışmalar tam esnek olmayan çarpışma olarak adlandırılır. Patlamalarda da momentumun korunduğu dikkate alınarak bu durumlara örnekler verilir.
Kaynaklar
- 2017 YGS Temel Soru Kitapçığı, ÖSYM (http://www.osym.gov.tr/TR,13018/2017-ygs-temel-soru-kitapcigi-ve-cevap-anahtari.html)
- 2017 LYS Fen Bilimleri Soru Kitapçığı, ÖSYM (http://www.osym.gov.tr/TR,13193/2017—lys-soru-kitapciklari-ve-cevap-anahtarlari.html)
- 2017 Ortaöğretim Fizik Dersi Öğretim Programı, MEB (http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=174)
- 2017 Ortaöğretim Fen Lisesi Fizik Dersi Öğretim Programı, MEB (http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=199)
- 2013 Ortaöğretim Fizik Dersi Öğretim Programı, MEB (http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx?islem=1&kno=217)
- 2007 Ortaöğretim Fizik Dersi Öğretim Programı, 9. sınıf, MEB (http://ogm.meb.gov.tr/belgeler/fizik9.pdf)
- 2007 (2011) Ortaöğretim Fizik Dersi Öğretim Programı, 12. sınıf, MEB (http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx?islem=1&kno=68)