Optik YGS ve LYS Konuları Hangileri? 2018

Fizik dersi Optik YGS ve LYS konularını merak mı ediyorsunuz? 10. sınıf Fizik dersinin Optik ünitesinin konularını ayrıntılı olarak inceledik.

ÖSYM, YGS ve LYS’de Fizik sorularını müfredattan soruyor. 2017’de YGS ve LYS fizik sorularının tamamı müfredattan soruldu. Bazı sorular birden fazla konu ya da kazanımdan geldi, ama öğretim programı dışından soru çıkmadı. 2017’de Optik YGS ve LYS konularından beş soru çıktı:

• LYS’nin fizik testinin 9. sorusu aydınlanma, gölge ve aynalarla ilgiliydi.
• LYS’nin 10. sorusu ince ve kalın kenarlı merceklerde özel ışınlarla ilgiliydi.
• YGS’nin fen bilimleri testinin 11. sorusu renklerle ilgiliydi.
• YGS’nin 12. sorusu düz aynalar ve küresel aynalarla ilgiliydi.
• YGS’nin 13. sorusu ışığın kırılmasıyla ilgiliydi.

Yazının sonundaki kaynaklardan ÖSYM’nin websitesine gidip soru kitapçığını inceleyebilirsiniz.

Optik YGS ve LYS konularından hangilerinin sınavda çıkabileceğini belirlemek için Ortaöğretim Fizik dersi için Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) yayımladığı 2007 (11. ve 12. sınıflar için 2011), 2013 ve 2017 (Hem normal liseler hem fen liseleri için olanları) taradık. Optik ile ilgili kazanımları belirledik. Kazanımları iyice okuyup, özetledik. İçerik analizimizin sonunda bir tablo çıkardık.

Analizimizi yaparken önemli varsayımlarımız oldu:

• 2017 yılı Fizik dersi öğretim programının 2017 – 2018 öğretim yılından itibaren 9. sınıflarda, 2018 – 2019’da 10. sınıflarda, 2019 – 2020’de 11. sınıflarda ve 2020 – 2021’de 12. sınıflarda uygulanmaya başlayacağını öngörüyoruz.
• Büyük ihtimalle 2021 yılına kadar mezun olacak öğrenciler 2013 yılı müfredatıyla öğrenim görecekleri için, ÖSYM’nin 2021’de dahil olmak üzere YGS ve LYS’de 2013 yılı müfredatını baz alacağını varsayıyoruz.

Optik YGS ve LYS Konuları Tablosu

Tabloda konu ve kavramlar bir yılın müfredatında varsa yeşil ve “1” olarak, yoksa kırmızı ve “0” olarak gösteriliyor. Bu tabloda tüm müfredatlarda ortak olan, sadece 2013 yılı müfredatında olan ve sadece 2017 müfredatında olan konu ve kavramları işaretledik.

• Siyah ve kalın yazılmış olanlar en çok dikkat etmeniz gerekenler, çünkü bunlar kapsam alanı içinde olduğu garanti olan kavramlar.
• Mavi ve kalın yazılanlar 2013 müfredatında olan konular. Bunların 2022’ye kadar YGS ve LYS’ye dahil olacağını bekliyoruz. Önemliler yani.
• Siyah ve normal yazılanlar açıkça bu konulara girilmez denilen kazanımlar. Bunların çıkacağını düşünmüyoruz.

Optik ünitesi 10. sınıfta olduğu için hem YGS’ye hem de LYS’ye dahil.

Optik YGS ve LYS Konuları Listesi

Aydınlanma YGS ve LYS Konuları

• Işık modelleri: ışın, tanecik ve dalga
• Işık şiddeti
• Işık akısı
• Aydınlanma şiddeti
• Işık şiddeti, ışık akısı ve aydınlanma şiddeti matematiksel hesaplamalar yok

Gölge YGS ve LYS Konuları

• Saydam, yarı saydam, saydam olmayan cisimler
• Gölge ve yarı gölge çizimi
• Gölgede matematiksel işlemler yok
• Güneş ve Ay tutulması

Yansıma YGS ve LYS Konuları

• Işığın ve su dalgalarının yansıması
• Düzgün ve dağınık yansıma
• Görme olayında yansımanın rolü
• Yansıma kanunları

Düz Ayna YGS ve LYS Konuları

• Düz aynada görüntü çizimi
• Düz aynada görüntünün özellikleri
• Kesişen ayna, aynanın döndürülmesi, hareketli ayna ve hareketli cisim yok
• Görüş alanına etki eden değişkenler
• Görüş alanı matematiksel hesaplamalar yok

Küresel Aynalar YGS ve LYS Konuları

• Çukur ayna ve tümsek ayna
• Odak noktası, merkez, tepe noktası ve asal eksen
• Özel ışınların yansıması
• Görüntü oluşumu ve görüntünün özellikleri
• Gerçek ve sanal görüntü
• Küresel aynalarda matematiksel hesaplamalar yok

Kırılma YGS ve LYS Konuları

• Işığın ve su dalgalarının kırılması
• Snell Yasası
• Snell Yasası ile ilgili matematiksel hesaplamalar yok
• Kırılma indisi tanımı
• Işığın bir ortamda ve boşlukta ortalama hızı
• Tam yansıma ve sınır açısı
• Tam yansıma ve sınır açısı ile ilgili matematiksel hesaplamalar yok
• Günlük yaşam örnekleri
• Farklı ortamlarda görünür uzaklık (derinlik)
• Görünür uzaklıkla ilgili matematiksel hesaplamalar yok
• Işığın paralel yüzlü ortamlardan geçişi
• Işığın paralel yüzlü ortamlardan geçişi matematiksel hesaplamalar yok

Mercekler YGS ve LYS Konuları

• İnce ve kalın kenarlı mercekler
• Odak noktası, merkez ve tepe noktaları
• Mercek gibi davranan cisim örnekleri
• Merceklerde matematiksel hesaplamalar yok
• Merceklerde özel ışınlar
• Gerçek ve sanal görüntü
• Merceklerde ölçekli görüntü çizimi
• Merceklerin bulundukları ortama göre özelliklerinin değişmesi
• Günlük hayatta kullanım amaçları

Prizmalar YGS ve LYS Konuları

• Işık prizmalarının özellikleri
• Işık prizmalarının kullanım alanları
• Işık prizmalarında tek renkli ışığın izlediği yol
• Işık prizmalarında beyaz ışığın renklerine ayrılması

Renk YGS ve LYS Konuları

• Cisimlerin renkli görünmesinin sebebi
• Işık renklerinden saf sarı ile karışım sarı arasındaki fark
• Ana, ara ve tamamlayıcı renkler
• Işık ve boya renkleri arasındaki fark
• Işıkta ana renkler boya renklerinde ara renktir
• Işıkta ara renkler boyada ana renktir
• Beyaz ışığın farklı renklerdeki filtrelerden geçişi ve soğrulma

Optik YGS ve LYS Konuları Kelime Bulutu

Optik LYS ve YGS konuları kelime bulutu ışık, ışığın, yansıma, görüntü, küresel, ayna, mateamatiksel, girilmez ve açıklar sözüklerinin en sık kullanılanlar olduğunu gösteriyor.

Optik YGS ve LYS Konuları ile ilgili Kazanımlar

Aydınlanma Kazanımları

2017 – 10.4.1.1. Işığın davranış modellerini açıklar.

• Modeller açıklanırken ayrıntılara girilmez.

2017 – 10.4.1.2. Işık şiddeti, ışık akısı ve aydınlanma şiddeti kavramları arasında ilişki kurar.

• Deney yaparak veya simülasyonlarla aydınlanma şiddeti, ışık şiddeti, ışık akısı arasında ilişki kurulur.
• Matematiksel modeller verilir, hesaplamalara girilmez.
• Işık şiddeti, ışık akısı ve aydınlanma şiddeti kavramları ile ilgili hesaplamalar yapılır. (Fen lisesi)

2013 – 10.4.1.1 Işığın doğası ile ilgili bilgilerin tarihsel süreç içindeki değişimini fark eder.

• Dalga ve tanecik teorisinden bahsedilir, ayrıntılara girilmez.
• Işığın dalga özelliği ile su dalgalarının benzerlikleri vurgulanır.

2013 – 10.4.1.2 Işık şiddeti, ışık akısı ve aydınlanma şiddeti kavramlarını açıklayarak birbirleri ile ilişkilendirir.

• Deney yaparak aydınlanma şiddeti ile ışık şiddeti, uzaklık ve açı arasında ilişki kurulur.
• Işık şiddeti, ışık akısı ve aydınlanma şiddeti kavramları ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez.

2007 – 11.5.2.1. Işık demeti ve ışık ışınlarını çizeceği şekil üzerinde açıklar.

• Işın modeli verilir.

2007 – 11.5.2.2. Işığın doğrusal yolla üç boyutta yayıldığını gösteren deney yapar.

• Işığın aynı ortam içerisinde doğrusal olarak yayıldığı, ortam değişikliklerinde yayılma doğrultusunun değişebileceği vurgulanır. Gölge ve yarı gölge oluşumu, güneş ve ay tutulması olayları deney sonucuyla ilişkilendirilerek açıklanır. En az bir tane üç boyutlu çizim yapılır.
• İğne deliği (Pinhole) kamerası yaptırılarak burada görüntünün oluşumu irdelenir. Deliğin çapındaki değişikliğin görüntüye etkisi incelenir. Fotoğraf makinesinde görüntü oluşumu ilkesiyle ilişki kurulur.

2007 – 11.5.2.3. Işık şiddeti, ışık akısı ve aydınlanma şiddeti arasındaki farkı belirtir.

• Crookes radyometresi tanıtılarak, çalışma ilkesi ışık basıncı kavramı yardımıyla basit düzeyde açıklanır. Birimler belirtilir.

Gölge Kazanımları

2017 – 10.4.2.1. Saydam, yarı saydam ve saydam olmayan maddelerin ışık geçirme özelliklerini açıklar.

• Gölge ve yarı gölge ile ilgili matematiksel hesaplamalara girilmez.
• Öğrencilerin gölge ve yarı gölge alanlarını çizmeleri ve açıklamaları sağlanır.

2013 – 10.4.2.1 Saydam, yarı saydam ve saydam olmayan maddelerin ışık geçirme özelliklerini açıklar.

• Öğrencilerin deney yaparak cisimlerin gölgelerini ölçekli çizimle göstermeleri sağlanır.
• Öğrencilerin gölge ve yarı gölge kavramlarını çizerek açıklamaları sağlanır.
• Öğrencilerin gölgeden faydalanarak güneş ve ay tutulması olaylarını açıklamaları sağlanır.

Yansıma Kazanımları

2017 – 10.4.3.1. Işığın yansımasını, su dalgalarında yansıma olayıyla ilişkilendirir.

• Görme olayında yansımanın rolü vurgulanır.
• Işığın düzgün ve dağınık yansımasının çizilerek gösterilmesi sağlanır.
• Yansıma Kanunları üzerinde durulur.

2013 – 10.4.3.1 Işığın yansıma olayındaki davranışını inceler ve çıkarımlar yapar.

• Işığın yansıması ile su dalgalarında yansıma olayı ilişkilendirilir.
• Öğrenciler görme olayında yansımanın rolünü fark eder.
• Öğrencilerin deney yaparak ışığın düzgün ve dağınık yansımasını ölçekli çizimler üzerinde göstermeleri sağlanır.
• Öğrencilerin yansıma kanunlarını açıklamaları sağlanır.

Düz Ayna Kazanımları

2017 – 10.4.4.1. Düzlem aynada görüntü oluşumunu açıklar.

• Düzlem aynada görüntü özellikleri yapılan çizimler üzerinden açıklanır.
• Kesişen ayna, aynanın döndürülmesi, hareketli ayna ve hareketli cisim konularına girilmez.
• Kesişen ayna, aynanın döndürülmesi, hareketli ayna ve hareketli cisim ile ilgili hesaplamalar yapılması sağlanır. (Fen lisesi)
• Öğrencilerin deney yaparak veya simülasyonlar kullanarak görüş alanına etki eden değişkenlerle ilgili çıkarım yapmaları sağlanır, hesaplamalara girilmez.
• Matematiksel hesaplamalar yapılır. (Fen lisesi)

2013 – 10.4.4.1 Düz aynada görüntü oluşumunu çizerek açıklar.

• Öğrencilerin deney yaparak ve simülasyonlar kullanarak görüş alanına etki eden değişkenlerle ilgili çıkarımlar yapmaları sağlanır.
• Düz aynada görüntü özelliklerini farklı görüntüler üzerinden analiz eder.
• Kesişen ayna, hareketli ayna ve hareketli cisim problemlerine girilmez.
• Öğrencilerin cismin doğrudan görülmesi ile düz aynadaki görüntüsünü (sanal görüntü) karşılaştırmaları sağlanır.
• Öğrencilerin yansıma kanunlarından yararlanarak düz aynada görüntü oluşumunu ölçekli çizimle göstermeleri sağlanır.

2007 – 12.4.1.1. Düz aynada görüntü oluşumunu çizerek gösterir.

• Fen ve teknoloji dersi 6. sınıf Işık ve Ses ünitesi.
• Gerçek ve görünen (zahiri) görüntünün oluşmasında ve gözlenmesinde gözün fonksiyonu tartışılır ve en az bir çizimde gösterilir.
• Işığın düzgün ve dağınık yansıma yapabileceği, bu yansımaların cisimlerin görülmesindeki rolleri ve yansıma yasası hatırlatılır. Görüntü özelikleri incelenir. Paralaks yöntemi kullanılarak uygulamalar yaptırılır.

2007 – 12.4.1.2. Düz aynada görüş alanına etki eden faktörleri keşfeder.

• Görüntünün netliğine girilmez.
• Önce düz aynada görüş alanı çizilerek tanımı yapılır. Düz aynaların kullanım alanları nedenleriyle beraber irdelenir.
• “Bir cismin görüntüsünü görmek için cisim, düz aynanın tam önündeki alanın içine konulmalıdır”, “Düz aynada görüntü, gözlemci ve cisim arasındaki görüş doğrultusu boyunca aynanın arkasında oluşur.”,“Bir cismin görüntüsünün yeri ve büyüklüğü, gözlemcinin konumuna bağlıdır”, “Görüntü düz aynanın üzerinde oluşur”, “Aynaya bakmasak da görüntü aynada oluşur daha sonra baktığımızda görüntüden gelen ışınlar görüntüyü görmemize yarar” (Kavram yanılgısı)

Küresel Aynalar Kazanımları

2017 – 10.4.5.1. Küresel aynalarda odak noktası, merkez, tepe noktası ve asal eksen kavramlarını açıklar .

• Küresel aynalarda özel ışınların yansımasının çizilmesi sağlanır.

2017 – 10.4.5.2. Küresel aynalarda görüntü oluşumunu ve özelliklerini açıklar.

• Deney veya simülasyonlarla görüntü oluşumunun ve oluşan görüntü özelliklerinin yorumlanması sağlanır.
• Küresel aynalarla ilgili matematiksel hesaplamalara girilmez.
• Öğrencilerin küresel aynalarla ile ilgili matematiksel hesaplamalar yapmaları sağlanır. (Fen lisesi)
• Öğrencilerin günlük hayatta karşılaştıkları küresel ayna gibi davranan cisimlere örnekler vermeleri sağlanır.

2013 – 10.4.5.1 Küresel aynalarda odak noktası, merkez ve tepe noktasını kullanarak özel ışınları çizer ve görüntünün özellikleri hakkında çıkarımlar yapar.

• Gerçek ve sanal görüntü arasındaki farklar vurgulanır.
• Küresel aynalarda görüntünün özellikleri ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez.
• Öğrencilerin günlük hayatta karşılaştıkları küresel ayna gibi davranan maddelere veya cisimlere örnekler vermeleri sağlanır.
• Öğrencilerin özel ışınlardan faydalanarak görüntü oluşturmaları ve oluşan görüntünün özelliklerini yorumlamaları sağlanır.
• Öğrencilerin özel ışınların kullanılma sebepleri açıklamaları sağlanır.

2007 – 12.4.1.3. Küresel aynalarda cismin farklı konumları için görüntünün nasıl oluştuğunu gösteren deney yapar.

• Görüntü özelikleri incelenir. Günlük yaşamda kullanılan küresel aynaların (dikiz aynası, makyaj aynası, güvenlik aynaları, vb.) odak uzaklığına örnekler verilir.

2007 – 12.4.1.5. Küresel aynalarda oluşan görüntünün konumunu ve boyunu hesaplar.

2007 – 12.4.1.6. Birden fazla ayna türü kullanarak fonksiyonel bir optik alet tasarlar ve yapar.

Kırılma Kazanımları

2017 – 10.4.6.1. Işığın kırılmasını, su dalgalarında kırılma olayı ile ilişkilendirir.

• Deney veya simülasyonlar kullanılarak ortam değiştiren ışığın ilerleme doğrultusundan sapma miktarının bağlı olduğu değişkenleri belirlemeleri sağlanır. Snell Yasası’nın matematiksel modeli verilir.
• Snell Yasası ile ilgili matematiksel hesaplamalara girilmez.
• Snell Yasası ile ilgili matematiksel hesaplamalar yapılması sağlanır. (Fen lisesi)
• Kırılma indisinin, ışığın ortamdaki ortalama hızı ve boşluktaki hızı ile ilişkili bir bağıl değişken olduğu vurgulanır.

2017 – 10.4.6.2. Işığın tam yansıma olayını ve sınır açısını analiz eder.

• Tam yansıma ve sınır açısı ile ilgili matematiksel hesaplamalara girilmez.
• Tam yansıma ve sınır açısı ile ilgili hesaplamalar yapılması sağlanır. (Fen lisesi)
• Tam yansımanın gerçekleştiği fiber optik teknolojisi, serap olayı, havuz ışıklandırması örneklerine yer verilir.
• Öğrencilerin deney veya simülasyonlarla oluşturulan tam yansıma olayını ve sınır açısını yorumlamaları sağlanır.

2017 – 10.4.6.3. Farklı ortamda bulunan bir cismin görünür uzaklığını etkileyen sebepleri açıklar.

• Görünür uzaklıkla ilgili matematiksel hesaplamalara girilmez.
• Görünür uzaklıkla ilgili hesaplamalar yapılması sağlanır. (Fen lisesi)
• Öğrencilerin deney yaparak ışığın izlediği yolu çizmeleri ve günlük hayatta gözlemlenen olaylarla ilişki kurmaları sağlanır.

2013 – 10.4.6.1 Kırılma kavramını açıklar ve kırılma olayına örnekler verir.

• Deney veya simülasyonlar kullanılarak Snell yasasına ulaşılır.
• Kırıcılık indisinin ışığın ortamdaki ortalama hızı ve boşluktaki hızı ile ilişkili bir bağıl değişken olduğuna vurgu yapılır.
• Snell yasası ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez.
• Öğrenciler bir ortamın kırıcılık indisinin bağlı olduğu değişkenleri irdelemeleri sağlanır.
• Öğrencilerin su dalgalarında kırılma olayından yararlanarak ışığın kırılmasını açıklamaları sağlanır.

2013 – 10.4.6.2 Işığın tam yansıma olayını ve sınır açısını analiz eder.

• Öğrencilerin tam yansıma olayını kullanarak günlük hayatta karşılaştıkları olayları (serap olayı gibi) yorumlamaları sağlanır.
• Tam yansıma ve sınır açısı hesabı ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez.
• Öğrencilerin deney yaparak veya simülasyonlar kullanarak tam yansıma olayını ve sınır açısını yorumlamaları sağlanır.

2013 – 10.4.6.3 Işığın paralel yüzlü ortamdan geçerken izlediği yolu çizer ve bağlı olduğu değişkenleri açıklar.

• Işığın paralel yüzlü ortamlardan geçişi ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez.

2013 – 10.4.6.4 Farklı ortamda bulunan bir cismin görünür uzaklığını etkileyen sebepleri analiz eder.

• Görünür uzaklıkla ilgili matematiksel işlemlere girilmez.
• Öğrencilerin deney yaparak ışığın izlediği yolu çizmelerine ve günlük hayatta gözlemlenen olaylarla ilişki kurmalarına fırsat verilir.

2007 – 12.4.2.1. Işığın kırılmasının nedenini açıklar.

• Işığın bir saydam ortamdan diğerine geçerken “ortalama” hızının değiştiği vurgulanır. Işık hızının tüm ortamlarda aynı olduğu açıklanır. Saydam madde içinde gerçekleşen soğurulma ve salınma olayları sonucu ortaya çıkan zaman kaybından dolayı ortalama hızının değiştiği kabul edilir.
• “Işık ve madde arasında etkileşim yoktur” (Kavram yanılgısı)
• “Kırılma olayında ışığın özelikleri değişir”, “Kırılma olayında ışığın frekansı (rengi) değişir”, “Kırılma, dalgaların bükülmesidir” (Kavram yanılgısı)

2007 – 12.4.2.2. Bir ortamın kırma indisinin nasıl bulunduğunu açıklar.

• Çeşitli maddelerin kırma indisleri karşılaştırılır.

2007 – 12.4.2.3. Işığın kırılması ile ilgili sayısal problemler çözer.

• Snell Yasası kullanılır. Işığın bir ortamdan diğerine 0º lik açıyla geçme durumu da incelenir.

2007 – 12.4.2.4. Işığın kırılması sonucu ortaya çıkan olaylara günlük yaşamdan örnekler verir.

• Serap olayı, ufuk çizgisinin değişmesi, havadan sıvı içindeki cisimlerin ve sıvıdan havadaki cisimlerin farklı konumlarda ve büyüklüklerde görülmesi, su altını daha net görebilmek için su gözlüğüne ihtiyaç duyulması vb. örnekler verilir.

2007 – 12.4.2.5. Farklı ortamda bulunan bir cismin görünür derinliğini hesaplar.

2007 – 12.4.2.7. Işığın bir ortamdan diğerine her zaman geçemediğini deney yaparak gösterir.

• Gökkuşağı oluşumu incelenir. Gökkuşağının üstten farklı renkle başlaması (bir ve iki tam yansıma sonucu oluşan gökkuşakları) çizimle gösterilir.
• Tam yansıma olayı incelenir. Öğrencilerin deney sürecinde sınır açısı kavramına ulaşmaları beklenir.

Mercekler Kazanımları

2017 – 10.4.7.1. Merceklerin özelliklerini ve mercek çeşitlerini açıklar.

• Cam şişelerin ve cam kırıklarının mercek gibi davranarak orman yangınlarına sebep olduğu açıklanır. Çevre temizliği ve doğal hayatı korumanın önemi vurgulanır.

2017 – 10.4.7.2. Merceklerin oluşturduğu görüntünün özelliklerini açıklar.

• Deney veya simülasyonlar yardımıyla merceklerin oluşturduğu görüntü özelliklerinin incelenmesi sağlanır.
• Merceklerde görüntü özellikleri ile ilgili matematiksel hesaplamalara girilmez.
• Mercekler ile ilgili hesaplamalar yapılması sağlanır. (Fen lisesi)
• Merceklerdeki özel ışınlar verilir. Görüntü oluşumlarına dair çizimler yaptırılmaz.
• Merceklerdeki özel ışınlar verilerek görüntü çizimlerinin yaptırılması sağlanır. (Fen lisesi)
• Öğrencilerin merceklerin nerelerde ve ne tür amaçlar için kullanıldığına örnekler vermeleri sağlanır.

2013 – 10.4.9.1 Merceklerin özelliklerini ve mercek çeşitlerini açıklar.

• Öğrencilerin günlük hayatta karşılaştıkları mercek gibi davranan maddelere veya cisimlere örnekler vermeleri sağlanır.

2013 – 10.4.9.2 Bir merceğin odak uzaklığını etkileyen değişkenleri analiz eder.

• Merceklerin odak uzaklığını etkileyen değişkenlerle ilgili matematiksel işlemlere girilmez.
• Öğrencilerin deney yaparak ve simülasyonlar kullanarak odak uzaklığını etkileyen değişkenleri incelemeleri sağlanır.
• Öğrencilerin merceklerde odak noktası, merkez ve tepe noktalarını belirlemeleri sağlanır.

2013 – 10.4.9.3 Merceklerin oluşturduğu görüntünün özelliklerini keşfeder.

• Merceklerde görüntü özellikleri ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez.
• Öğrencilerin merceklerin bulundukları ortama göre özelliklerinin değişeceğini deney yaparak görmeleri sağlanır.
• Öğrencilerin merceklerin nerelerde ve ne tür amaçlar için kullanıldığını araştırmaları sağlanır.
• Öğrencilerin merceğe farklı uzaklıklarda bulunan cisimlerin görüntülerini ölçekli çizmeleri ve çizdiği görüntülerin özelliklerini karşılaştırmaları sağlanır.
• Öğrencilerin simülasyonlar ve deneylerden elde ettiği verileri kullanarak merceklerin oluşturduğu görüntü özelliklerini tartışmaları sağlanır.

2007 – 12.4.3.1. Özel ışınların kırılmasını deneyerek gösterir.

• İnce ve kalın kenarlı küresel merceklerin nasıl yapıldığı ve özelikleri vurgulanır. Asal eksen, odak noktası, odak uzaklığı, optik merkez ve eğrilik yarıçapı uygulamalı olarak gösterilir. Işığın merceğe girerken ve mercekten çıkarken iki kez kırılmaya uğradığı vurgulanarak çizimlerde buna dikkat edilir.

2007 – 12.4.3.2. Cismin farklı konumları için görüntünün nasıl oluştuğunu gösteren deney yapar.

• Görüntü özelikleri incelenir. Gerçek ve görünen (zahiri) görüntünün nasıl ayırt edildiği vurgulanır.

2007 – 12.4.3.3. Görüntü oluşumunu çizerek gösterir.

2007 – 12.4.3.4. Oluşan görüntünün konumunu ve boyunu hesaplar.

• Açısal büyütme kavramı ve önemi incelenir.

2007 – 12.4.3.5. Farklı göz kusurlarını gidermede hangi merceğin uygun olacağını nedenleriyle açıklar.

• Işığın gözde kırılması durumları açıklanır. Miyop, hipermetrop ve astigmat göz kusurlarından bahsedilir.

2007 – 12.4.3.6. Gözlük numarasını kullanarak merceğin cinsini ve odak uzaklığını belirler.

• Merceklerde yakınsama olayı incelenir.

Prizmalar Kazanımları

2017 – 10.4.8.1. Işık prizmalarının özelliklerini açıklar.

• Işık prizmalarının kullanım alanlarına örnekler verilir.
• Öğrencilerin deney veya simülasyonlar yardımıyla prizmalarda tek renkli ışığın izlediği yolu çizmeleri sağlanır.
• Öğrencilerin deney veya simülasyonlarla beyaz ışığın prizmada renklerine ayrılması olayını gözlemlemeleri sağlanır.

2013 – 10.4.8.1 Işık prizmalarının özelliklerini açıklar ve kullanım alanlarına örnekler verir.

• Öğrencilerin deney yaparak ve simülasyonlar kullanarak ışığın izlediği yolu gözlemlemeleri sağlanır.
• Öğrencilerin prizmada beyaz ışığın renklerine ayrılmasını deneyler yaparak açıklamaları ve nedenlerini tartışmaları sağlanır.
• Öğrencilerin prizmalarda tek renkli ışığın izlediği yolu çizerek açıklamaları sağlanır.

2007 – 12.4.2.6. Işığın çeşitli ortamlardan geçerken renklerine ayrılmasının nedenini sorgular.

• Öğrencilere prizma ve benzeri düzenekler kullandırılarak ışığı renklerine ayırmaları sağlanır. Bu olayın fizikte ayrılma (dispersiyon) olarak adlandırıldığı vurgulanır.
• “Işığın farklı renkleri farklı tür dalgalara karşılık gelir.” (Kavram yanılgısı)

Renk Kazanımları

2017 – 10.4.9.1. Cisimlerin renkli görülmesinin sebeplerini açıklar.

• Işık renklerinden saf sarı ile karışım sarı arasındaki fark vurgulanır.
• Işık ve boya renklerini ana, ara ve tamamlayıcı olarak sınıflandırmaları sağlanır. Işıkta ana renklerin boyada ara renk, ışıkta ara renklerin boyada ana renk olduğu vurgulanır.
• Öğrencilerin beyaz ışığın ve farklı renklerdeki ışığın filtreden geçişine ve soğurulmasına ilişkin örnekler vermeleri sağlanır.
• Öğrencilerin ışık ve boya renkleri arasındaki farkları karşılaştırmaları sağlanır.

2013 – 10.4.7.1 Cisimlerin renkli görülmesinin sebeplerini açıklar.

• Işık renklerinden saf sarı ile karışım sarı arasındaki fark vurgulanır.
• Öğrencilerin beyaz ve farklı renklerdeki ışığın filtreden geçişini ve soğurulmasını örneklerle açıklamaları sağlanır.
• Öğrencilerin deney yaparak veya simülasyonlar kullanarak renkleri ana, ara ve tamamlayıcı olarak sınıflandırmaları sağlanır.
• Öğrencilerin ışık ve boya renkleri arasındaki farkları karşılaştırmaları sağlanır.

2007 – 12.4.4.1. Cisimlerin renkli görülmesinin nedenini deney yaparak sorgular.

• Ana ve ikincil renkler vurgulanır. Tüm kombinasyonlar incelenir. Zıt ve tamamlayıcı renkler vurgulanır.
• Saydam, yarı saydam ve opak maddelerin renkli görülme durumları karşılaştırılır. Seçici yansıma ve seçici soğurma özelikleri incelenir. Renk filtrelerinden beyaz ve çeşitli renkteki ışıkların geçme durumları gözlenir.
• “Işığın tüm renklerinin birleşimi sonucunda siyah oluşur” (Kavram yanılgısı)

2007 – 12.4.4.2. Işık renklerinin karışımı sonucunda farklı renklerin ortaya çıktığını gösterir.

2007 – 12.4.4.3. Işık ve boya renkleri arasındaki farkı açıklar.

• Işıkta ve boyada renk oluşumu ve karışımları sonucu elde edilen renkler açısından farkları incelenir.

2007 – 12.4.4.4. Daha iyi görmek için fon ve yazı renklerini en uygun şekilde seçer.

Kaynaklar

• 2017 YGS Temel Soru Kitapçığı, ÖSYM (http://www.osym.gov.tr/TR,13018/2017-ygs-temel-soru-kitapcigi-ve-cevap-anahtari.html)
• 2017 LYS Fen Bilimleri Soru Kitapçığı, ÖSYM (http://www.osym.gov.tr/TR,13193/2017—lys-soru-kitapciklari-ve-cevap-anahtarlari.html)
• 2017 Ortaöğretim Fizik Dersi Öğretim Programı, MEB (http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=174)
• 2017 Ortaöğretim Fen Lisesi Fizik Dersi Öğretim Programı, MEB (http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=199)
• 2013 Ortaöğretim Fizik Dersi Öğretim Programı, MEB (http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx?islem=1&kno=217)
• 2007 Ortaöğretim Fizik Dersi Öğretim Programı, 9. sınıf, MEB (http://ogm.meb.gov.tr/belgeler/fizik9.pdf)
• 2007 (2011) Ortaöğretim Fizik Dersi Öğretim Programı, 12. sınıf, MEB (http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx?islem=1&kno=68)