Dalgalar YGS ve LYS Konuları Hangileri? 2018

Fizik dersi Dalgalar YGS ve LYS konularını merak mı ediyorsunuz? 10. sınıf Fizik dersinin üçüncü ünitesi olan Dalgalar’ın konularını ayrıntılı olarak inceledik.

ÖSYM, YGS ve LYS’de Fizik sorularını müfredattan soruyor. 2017’de YGS ve LYS sorularının tamamı müfredattan soruldu. Bazı sorular birden fazla konu ya da kazanımdan geldi, ama öğretim programı dışından soru çıkmadı. 2017 LYS’de Dalgalar YGS ve LYS konularından bir soru çıktı. Fizik testinin 8. sorusu su dalgalarının derinliğe göre dalga boylarının nasıl değiştiğini soruyordu. Yazının sonundaki kaynaklardan ÖSYM’nin websitesine gidip soru kitapçığını inceleyebilirsiniz.

Dalgalar YGS ve LYS konularından hangilerinin sınavda çıkabileceğini belirlemek için Ortaöğretim Fizik dersi için Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) yayımladığı 2007 (11. ve 12. sınıflar için 2011), 2013 ve 2017 (Hem normal liseler hem fen liseleri için olanları) taradık. Dalgalarla ilgili kazanımları belirledik. Kazanımları iyice okuyup, özetledik. İçerik analizimizin sonunda bir tablo çıkardık.

Analizimizi yaparken önemli varsayımlarımız oldu:

  • 2017 yılı Fizik dersi öğretim programının 2017 – 2018 öğretim yılından itibaren 9. sınıflarda, 2018 – 2019’da 10. sınıflarda, 2019 – 2020’de 11. sınıflarda ve 2020 – 2021’de 12. sınıflarda uygulanmaya başlayacağını öngörüyoruz.
  • Büyük ihtimalle 2021 yılına kadar mezun olacak öğrenciler 2013 yılı müfredatıyla öğrenim görecekleri için, ÖSYM’nin 2021’de dahil olmak üzere YGS ve LYS’de 2013 yılı müfredatını baz alacağını varsayıyoruz.

Dalgalar YGS ve LYS Konuları Tablosu

Tabloda konu ve kavramlar bir yılın müfredatında varsa yeşil ve “1” olarak, yoksa kırmızı ve “0” olarak gösteriliyor. Bu tabloda tüm müfredatlarda ortak olan, sadece 2013 yılı müfredatında olan ve sadece 2017 müfredatında olan konu ve kavramları işaretledik.

  • Siyah ve kalın yazılmış olanlar en çok dikkat etmeniz gerekenler, çünkü bunlar kapsam alanı içinde olduğu garanti olan kavramlar.
  • Siyah ve normal yazılanlar açıkça bu konulara girilmez denilen kazanımlar. Bunların çıkacağını düşünmüyoruz.
  • Kırmızı ve kalın yazılmış olanlar 2017’de eklenen konular. 2022’den itibaren sınavlarda çıkmasını bekliyoruz.

Fizik dalgalar YGS ve LYS konuları tablosu

Dalgalar 10. sınıf konusu olduğu için YGS’de ve LYS’de çıkıyor. Ayrıca 12. sınıftaki dalga mekaniği konusu sadece LYS’de çıkıyor.

Dalgalar YGS ve LYS Konuları Listesi

Dalga Hareketinin Temel Değişkenleri YGS ve LYS Konuları

  • Titreşim ve Dalga hareketi
  • Dalga boyu
  • Periyot ve Frekans
  • Dalga hızı
  • Genlik
  • Dalga formülü
  • Dalga hızının bağlı olduğu değişkenler
  • Matematiksel hesaplamalara girilmez.
  • Dalga çeşitleri: titreşim doğrultusuna göre enine ve boyuna
  • Dalga çeşitleri: taşıdığı enerjiye göre mekanik ve elektromanyetik
  • Dalgaların enerji taşıması

Yay dalgaları ve Tel dalgaları YGS ve LYS Konuları

Su dalgaları YGS ve LYS Konuları

Ses dalgaları YGS ve LYS Konuları

  • Sesin oluşumu ve yayılması için gerekli olan şartlar
  • Ses kirliliği ve gürültü (2017 müfredatında eklendi)
  • Vızıltı ve uğultu (2017 müfredatında eklendi)
  • Yükseklik, şiddet, tını (2017 müfredatında eklendi)
  • Rezonans ve yankı
  • Ses dalgalarının teknolojide kullanımı (2017 müfredatında eklendi)

Deprem dalgaları YGS ve LYS Konuları

  • Deprem dalgaları tanımı
  • Depremin büyüklüğü ve şiddeti
  • Depremlerde dalga çeşitlerine girilmez
  • Yay, su, ses ve deprem dalgalarının karşılaştırılması

Dalgalar YGS ve LYS Konuları Kelime Bulutu

Fizik dalgalar YGS ve LYS konuları kelime bulutu

Dalgalar YGS ve LYS konularının kelime bulutu dalga, atma, su, deney, yaparak, dalgaboyu, doğrusal, dairesel, ilerleme deprem, frekans ve periyot kelimelerinin sık kullanıldığını gösteriyor. Açıklar ve analiz eder en sık kullanılan kazanım fiilleri olmuş.

Dalgalar YGS ve LYS Konularının Müfredatlardaki Kazanımları

Dalga Hareketinin Temel Değişkenleri

2017 – 10.3.1.1. Titreşim, dalga hareketi, dalga boyu, periyot, frekans, hız ve genlik kavramlarını açıklar.

  • Dalganın ilerleme hızı, dalga boyu ve frekans kavramları arasındaki matematiksel model verilir.
    • Matematiksel hesaplamalara girilmez.
    • Matematiksel hesaplamalar yapılır. (Fen lisesi)
  • Dalganın ilerleme hızının ortama, frekansın kaynağa bağlı olduğu vurgulanır.
  • Deney, gözlem veya simülasyonlarla kavramların açıklanması sağlanır.
  • Periyot ve frekans kavramlarının birbiriyle ilişkilendirilmesi ve matematiksel model oluşturulması sağlanır.
    • Matematiksel hesaplamalara girilmez.
    • Matematiksel hesaplamalar yapılır. (Fen lisesi)

2017 – 10.3.1.2. Dalgaları taşıdığı enerjiye ve titreşim doğrultusuna göre sınıflandırır.

  • Öğrencilerin dalga çeşitlerine örnekler vermeleri sağlanır.

2013 – 10.3.1.1 Titreşim, dalga boyu, periyot, frekans, hız ve genlik kavramlarını açıklar ve ilişkilendirmeler yapar.

  • Öğrencilerin dalganın ilerleme hızını, dalga boyu ve frekans kavramları ile ilişkilendirmeleri sağlanır.
  • Öğrencilerin gösterim veya simülasyonlar kullanarak kavramları açıklamaları sağlanır.
  • Öğrencilerin periyot ve frekans kavramlarını birbiriyle ilişkilendirmeleri sağlanır.

2013 – 10.3.1.2 Dalgaların enerji taşıdığı çıkarımını yapar.

  • Öğrencilerin deney yaparak ve simülasyonlar kullanarak çıkarım yapmaları sağlanır.

2013 – 10.3.1.3 Dalgaları titreşim ve ilerleme doğrultusuna göre sınıflandırır.

  • Öğrencilerin sınıflandırma yapmaları için gösterim ve simülasyonlar kullanmaları sağlanır.

2007 – 9.6.1.1. Titreşim ve dalga kavramlarını örneklerle açıklar.

    1. sınıf Fen ve Teknoloji dersine atıf yapılarak sesin nasıl oluştuğu hatırlatılır

2007 – 9.6.1.2. Dalga boyu ve periyodu örneklerle açıklayarak birimlerini belirtir.

  • Genlik ve frekans kavramları hatırlatılır. Günlük yaşamdan arı ve sinek gibi titreşim hareketi yapan canlılara örnekler verilmelidir.
  • kHz, MHz birimleri ve dönüşümleri verilmelidir.

2007 – 9.6.1.3. Periyot ve frekans arasındaki ilişkiyi belirler.

  • Her frekansı ve periyodu olan hareketin dalga olmadığı vurgulanır. Örn: Basit harmonik hareket, sarkaçlar.
  • T.f = 1 formülü verilmelidir.

2007 – 9.6.1.4. Dalgaların enerji taşıdığını örnekler vererek açıklar.

  • Ses, ışık, su ve deprem dalgalarından örnekler verilecektir.
  • “Dalgalar enerjiye sahip değildir.” (Kavram yanılgısı)

2007 – 9.6.1.5. Dalgaları titreşim doğrultusuna ve taşıdığı enerjiye göre sınıflandırır.

  • Titreşim doğrultusuna göre enine ve boyuna dalgalar; taşıdığı enerjiye göre mekanik ve elektromanyetik dalgalar olarak sınıflandırılır. Dalgalar arasındaki farklar örneklerle açıklanır. Sismik (deprem) dalgaların, cisim dalgaları ve yüzey dalgaları olarak ikiye ayrıldığı; cisim dalgalarının P (boyuna dalga) ve S (enine dalga), yüzey dalgalarının Rayleigh ve Love olmak üzere iki çeşidi olduğu ve özellikleri vurgulanır. Su dalgasının enine ve boyuna dalgaların birleşimi olan özel bir dalga olduğu vurgulanır.

2007 – 9.6.1.6. Dalganın ilerleme hızı, dalga boyu ve frekansı arasındaki ilişkiyi belirler.

  • v = f . λ formülü verilmelidir.

2007 – 9.6.1.7. Ortamın özelliklerinin dalgaların ilerleme hızını nasıl etkilediğini fark eder.

  • Radyo dalgalarının duvarlardan geçebildiğini öğrenciler fark edebilmelidir.
  • Ses, ışık, su ve deprem dalgalarından örnekler verilecektir.
  • Sesin katı, sıvı ve gaz ortamında iletildiği fakat boşlukta iletilmediği vurgulanır.
  • “Dalgalar hareket etmek için mutlaka bir ortama ihtiyaç duyar” (Kavram yanılgısı)

2007 – 9.6.1.8. Çevresinde gerçekleşen bir dalganın dalga boyunu, frekansını, periyodunu ve hızını hesaplar.

  • Radyo üzerindeki frekans değerlerinden yola çıkarak dalga boyu hesaplatılır.
  • Çevresindeki bir radyo istasyonunun kullandığı radyo dalgasının frekansını ve dalga boyunu araştırır.

Yay Dalgası ve Tel Dalgası

2017 – 10.3.2.1. Atma ve periyodik dalga oluşturarak aralarındaki farkı açıklar.

  • Atmanın dalgaların özelliklerini incelemek için oluşturulduğu vurgulanır.
  • Öğrencilerin deney yaparak veya simülasyonlar kullanarak atma ve periyodik dalgayı incelemeleri sağlanır.

2017 – 10.3.2.2. Yaylarda atmanın yansımasını ve iletilmesini analiz eder.

  • Bir ortamdan başka bir ortama geçerken yansıyan ve iletilen atmaların özellikleri üzerinde durulur.
  • Öğrencilerin deney ya da simülasyonlarla iki atmanın karşılaşması durumunda meydana gelebilecek olayları gözlemlemesi sağlanır.
  • Öğrencilerin deney yaparak veya simülasyonlar kullanarak atmaların sabit ve serbest uçtan yansıma durumlarını incelemeleri sağlanır.
  • Öğrencilerin gergin bir yayda oluşturulan atmanın ilerleme hızının bağlı olduğu değişkenleri açıklaması sağlanır. Atmanın ilerleme hızı ile ilgili matematiksel hesaplamalara girilmez.

2013 – 10.3.1.4. Atma ve periyodik dalga oluşturarak aralarındaki farkı açıklar.

  • Atmanın ilerleme hızı ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez.
  • Öğrenciler iki atmanın karşılaşması durumunda meydana gelebilecek olayları analiz eder.
  • Öğrencilerin atmanın temel fizik kavramı olmadığını sadece dalgaların özelliklerini incelemek için oluşturulduğunu anlamaları sağlanır.
  • Öğrencilerin bir ortamdan başka bir ortama geçerken yansıyan ve iletilen atmaların özelliklerini karşılaştırmaları sağlanır.
  • Öğrencilerin deney yaparak ve simülasyonlar kullanarak atmaların sabit ve serbest uçtan yansımalarını incelemeleri sağlanır.
  • Öğrencilerin gergin bir yayda oluşturulan atmanın ilerleme hızının bağlı olduğu değişkenleri analiz etmeleri sağlanır.

2007 – 10.5.1.1. Atma ve periyodik dalga oluşturarak ikisi arasındaki farkı açıklar.

  • Sarmal yay, tel, ip ve lastik gibi ortamlarda oluşturulan dalgalar, dalga kaynaklarıyla birlikte incelenir. Uzanım kavramı verilir. Dalgaların temel özelliklerinin atmalarda olup olmadığı irdelenir.

2007 – 10.5.1.2. Atmaların sabit ve hareketli uçtan yansımasını deneyerek gösterir.

2007 – 10.5.1.3. Bir ortamdan başka bir ortama geçerken yansıyan ve iletilen atmaların özelliklerini deneyerek karşılaştırır.

  • Ortam olarak ince yay, kalın yay ve farklı maddelerden yapılmış yaylar vb. kullanılır. Dalgaların ilerleme hızını etkileyen faktörler hatırlatılır.

2007 – 10.5.1.4. İki atmanın/dalganın karşılaşması durumunda meydana gelebilecek olayları deneyerek keşfeder.

  • Atmaların baş aşağı, baş yukarı ve genliklerinin günlük yaşamda oluşturulabilen farklı durumları irdelenir. Kuvvetlendirici ve zayıflatıcı girişim olayları, bileşke atmanın ve kararlı dalgaların oluşumu, temel frekans ve harmonikler incelenir.

Su dalgaları

2017 – 10.3.3.1. Dalgaların ilerleme yönü, dalga tepesi ve dalga çukuru kavramlarını açıklar.

  • Kavramlar doğrusal ve dairesel su dalgaları bağlamında ele alınır.

2017 – 10.3.3.2. Doğrusal ve dairesel su dalgalarının yansıma hareketlerini analiz eder.

  • Dairesel su dalgalarının doğrusal engelden yansıması dikkate alınır, parabolik engelden yansımasında ise sadece merkezden gönderilen dalgalar dikkate alınır.
  • Doğrusal su dalgalarının doğrusal ve parabolik engellerden yansıması dikkate alınır.
  • Öğrencilerin deney yaparak veya simülasyonlar kullanarak su dalgalarının yansıma hareketlerini çizmeleri sağlanır.

2017 – 10.3.3.3. Ortam derinliği ile su dalgalarının yayılma hızını ilişkilendirir.

  • Ortam değiştiren su dalgalarının dalga boyu ve hız değişimi ile ilgili matematiksel hesaplamalara girilmez.
  • Matematiksel hesaplar yapılır. (Fen lisesi)
  • Stroboskopun dalga boyu ölçümünde kullanıldığından bahsedilir, matematiksel hesaplamalara girilmez.
  • Matematiksel hesaplar yapılır. (Fen lisesi)
  • Öğrencilerin deney yaparak veya simülasyonlarla ortam derinliğinin dalganın hızına etkisini incelemeleri ve dalga boyundaki değişimi gözlemlemeleri sağlanır.

2017 – 10.3.3.4. Doğrusal su dalgalarının kırılma hareketini analiz eder.

  • Dairesel su dalgalarının kırılması konusuna ve matematiksel hesaplamalara girilmez.
  • Öğrencilerin deney yaparak veya simülasyonlar kullanarak su dalgalarının kırılma hareketlerini çizmeleri sağlanır.

2013 – 10.3.2.1 Doğrusal ve dairesel su dalgaları için dalgaların ilerleme yönü, dalga tepesi ve dalga çukuru kavramlarını açıklar.

  • Öğrencilerin kavramları açıklamaları için deney ve simülasyonlardan faydalanmaları sağlanır.

2013 – 10.3.2.2. Doğrusal ve dairesel su dalgalarının düzlem ve parabolik engelden yansımasını çizer ve açıklar.

  • Öğrencilerin deney yaparak veya simülasyonlar kullanarak su dalgalarının yansımalarını çizmeleri için fırsat verilir.

2013 – 10.3.2.3. Su dalgalarında dalga hızının bağlı olduğu değişkenleri analiz eder.

  • Ortam değiştiren su dalgalarının dalga boyu ve hız değişimi ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez.
  • Öğrencilerin deney yaparak değişkenlerin dalganın hızına etkisini incelemeleri sağlanır.
  • Öğrencilerin ortamın derinliği ve hızı arasındaki ilişkiyi kullanarak çıkarım yapmaları sağlanır.
  • Öğrencilerin stroboskop kullanarak su dalgalarının hızı ile ilgili çıkarımlar yapmaları sağlanır.
  • Öğrencilerin su dalgalarının bir ortamdan farklı bir ortama geçerken davranışını analiz etmeleri sağlanır.

2007 – 10.5.2.1. Oluşturduğu doğrusal ve dairesel su dalgaları üzerinde; dalgaların ilerleme yönü, dalga tepesi, dalga çukuru, dalga boyu, genlik, periyot ve frekansını belirler.

  • Önce su dalgası oluşturabilecek kaynaklar incelenir. Doğrusal ve dairesel su dalgalarına günlük yaşamdan örnekler verilir. Enine ve boyuna dalgaların bileşkesi olduğu vurgulanır.
  • “Su, dalgayla beraber bir doğru boyunca ileriye doğru hareket eder.” (Kavram yanılgısı)

2007 – 10.5.2.2. . Doğrusal ve dairesel su dalgalarının düzlem ve parabolik engelde nasıl yansıdığını keşfeder.

  • Dalga kaynağı, çukur ve tümsek engele farklı uzaklıklarda alınacaktır. Gözlemlerde yüzeyin normali, gelme açısı, yansıma açısı, gelme ve yansıma açıları arasındaki ilişki, engellerin odak noktaları ve merkezleri buldurulur.
  • Dalga leğeni deney seti olmayan okullarda, evlerde bulunabilecek tepsi ve leğen gibi malzemeler kullanılır.
  • Meksika dalgası, ortamın dalga ile birlikte hareket etmediğini göstermek için örnek olarak verilir.
  • Yüzeyin normali, odak noktası, gelme açısı, yansıma açısı kavramları, ilköğretim fen ve teknoloji dersine atıf yapılarak hatırlatılır.

2007 – 10.5.2.3. Stroboskop kullanarak bir su dalgasının hızını hesaplar.

  • Stroboskobun bulunamadığı durumda stroboskop öğrencilere yaptırılır.

2007 – 10.5.2.4. Bir ortamdan başka bir ortama geçerken kırılmaya uğradığını deneyle gösterir.

  • Ayırıcı yüzeye dik doğrultuda ve herhangi bir açıyla gelen dalgalar için incelenir. Farklı iki ortam oluşturmak için su derinliği değiştirilir veya farklı özelikte sıvılar kullanılır. İnce ve kalın kenarlı mercek şeklindeki sığ ve derin ortamlarda kırılma özellikleri incelenir. Ortamların derinliği ve yayların kalınlığı ile ortamların kırıcılığı arasında benzerlik kurulur.
  • Az kırıcı ortamdan çok kırıcı ortama ve çok kırıcı ortamdan az kırıcı ortama geçerken dalgaların normale göre nasıl kırıldığı fen ve teknoloji dersine atıf yapılarak hatırlatılır.
  • Kırma indisi ve kırılma bağıntısı verilmez.
  • Su derinliğinin dalga hızına etkisi 9. sınıf fizik dersine atıf yapılarak hatırlatılır.

Ses Dalgası

2017 – 10.3.4.1. Ses dalgaları ile ilgili temel kavramları örneklerle açıklar.

  • Farabi’nin ses dalgaları ile ilgili çalışmalarına değinilir.
  • Ses kirliliği ve gürültü kavramlarına değinilir.
  • Vızıltı ve uğultu kavramlarına değinilir.
  • Yükseklik, şiddet, tını, rezonans ve yankı kavramları ile sınırlı kalınır.

2017 – 10.3.4.2. Ses dalgalarının tıp, denizcilik, sanat ve coğrafya alanlarında kullanımına örnekler verir.

2013 – 10.3.3.1 Sesin oluşumu ve yayılması için gerekli olan şartları analiz eder.

  • Öğrencilerin sesin farklı ortamlardaki yayılma hızlarını karşılaştırmaları sağlanır.

2013 – 10.3.3.2 Rezonans olayını açıklayarak rezonansın oluşturabileceği problemleri ve sağlayabileceği avantajları tartışır.

  • Öğrencilerin deney ve simülasyonlardan yararlanarak rezonansın etkilerini gözlemlemeleri sağlanır.

2013 – 10.3.3.3 Yankıyı azaltmak ve ses yalıtımı sağlamak için tasarımlar geliştirir.

  • Proje tasarımında gruplar oluşturulmasına, ortak kararlar alınmasına, görevlerin paylaştırılmasına, sürecin ve ürünün değerlendirilmesine imkân verilir.

2007 – 11.5.1.1. Sesin oluşumu ve yayılması için gerekli olan şartları açıklar.

  • Fen ve Teknoloji dersi 6. sınıf “Işık ve Ses” ünitesi ile 8. sınıf Ses ünitesi.
  • Ses dalgasının boyuna dalga olduğu çizim ile vurgulanır. Ses yayılırken oluşan sıkışma ve genleşme bölgeleri incelenerek bu bölgelerin enine dalgalardaki karşılıkları tartışılır. Buradan yola çıkılarak dalga boyu, frekans, periyot ve genlik kavramları konuşulur.
  • “Dalgalar madde taşır.” (Kavram yanılgısı)

2007 – 11.5.1.2. Sesleri frekansına göre sınıflar.

  • Duyabildiğimiz ve duyamadığımız sesler olarak ikiye ayrılır. Duyamadığımız sesler de frekansı yüksek olanlar (ultrasonik) ve düşük olanlar (infrasonik) diye ikiye ayrılır. Bu sesleri duyabilen canlılara örnekler verilir.

2007 – 11.5.1.4. Rezonans olayını deneyle gösterir.

  • Diyapazon kullanılarak doğal frekans ve zorlamalı titreşim kavramları verilerek deney yapılır.

Deprem Dalgası

2017 – 10.3.5.1. Deprem dalgasını tanımlar.

  • Depremin büyüklüğü ve şiddeti ile ilgili bilgi verilir.
  • Depremlerde dalga çeşitlerine girilmez.

2017 – 10.3.5.2. Deprem kaynaklı can ve mal kayıplarını önlemeye yönelik çözüm önerileri geliştirir.
2013 – 10.3.4.1 Deprem dalgasını tanımlar ve oluşum sebeplerini açıklar.

  • Depremlerde dalga çeşitlerine girilmez.
  • Öğrenciler deprem kaynaklı can ve mal kaybını önleyecek bir yapı modeli oluşturur.
  • Öğrencilerin yay, su, ses ve deprem dalgalarının özelliklerini karşılaştırmaları sağlanır.

2007 – 9.6.1.9. Deprem kaynaklı can ve mal kaybını önleyecek bir yapı modeli oluşturur.

  • Bu etkinlik öncesi öğrenciler yakın çevrelerinde varsa deprem müzelerine yönlendirilir.
  • Sismik dalga hareketlerinin yapıları nasıl etkilediği dikkate alınmalıdır.

Kaynaklar

“Dalgalar YGS ve LYS Konuları Hangileri? 2018” üzerine bir yorum

  1. Bütün konuları belirli şekilde sınıflandırıp kazanımları ile vermeniz gerçekten harika olmuş çok teşekkür ederiz.Bizler için büyük kolaylık sağlıyor gerçekten.

    Yanıtla

Yorum yapın

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.