Madde ve Özellikleri
Madde, Kütle, Hacim ve Özkütle
Fizik biliminde maddenin ne olduğu ortak ve ayırt edici özellikleri Madde ve özellikleri konusunda inceleniyor. Maddenin tanecikli yapısı ve halleri gözden geçiriliyor. Ayrıca sıradan olmayan maddelerin de var olduğu ve tuhaf özellikleri bulunduğu açıklanıyor.
Madde ve özellikleri konusu, tüm maddelerin ortak özellikleri olan kütle ve hacim kavramlarının incelenmesiyle başlıyor. Kütlenin tanımı ve nasıl ölçüldüğü açıklanıyor. Kütle ile enerjinin ilişkili olduğundan da bahsediliyor. Ardından hacmin tanımı, nasıl ölçüldüğü tartışılıyor. Maddenin ayırt edici özelliklerinden biri olan özkütlenin matematiksel modeli veriliyor ve grafiklerin nasıl oluşturulacağı ve yorumlanacağı gösteriliyor.
Katılar
Katıların dayanıklılık özelliği inceleniyor, temel matematiksel modeli çıkarılıyor. Günlük yaşamda dayanıklılık nerelerde karşımıza çıkıyor sorusuna örneklerle cevap veriliyor.
Sıvılar
Maddenin sıvı haliyle ilgili olarak adezyon (yapışma) ve kohezyon (birbirini tutma) kavramları tartışılıyor. Örneklerle bu kavramların farkları ayrıştırılıyor.
Sıvıların, özellikle suyun yüzey gerilimi örneklerle gösteriliyor. Ayrıca kılcallık kavramı da sıvı moleküllerinin davranışıyla açıklanıyor. Örneğin, ağaçların suyu yer seviyesinden yapraklarına nasıl ulaştırdıkları açıklanıyor.
Plazmalar
Maddenin dördüncü hali olarak adlandırılan plazma hali örneklerle açıklanıyor.
Toz Şekerin Özkütlesini Belirleme Deneyi
Bu yazımızda toz şekerin özkütlesini (yoğunluğunu) bir deney yaparak bulacağız. Deneyi evde yapabiliriz. İhtiyacımız olan malzemeler toz şeker, 1 gram hassaslığında bir elektronik tartı ve sıvı hacmi ölçen dereceli bir kap ya da bardak. Özkütlenin ne olduğunu hatırlayalım, bir saf maddenin kütlesinin hacmine oranıydı. Şimdi bunu bir araştırma sorusu haline getirelim. Araştırma sorusu ve hipotez … Devamını oku
Madde ve Özellikleri YGS ve LYS Konuları 2018
Madde ve Özellikleri YGS ve LYS konularını belirlemek için, 9. sınıf Fizik dersinin ikinci ünitesi olan Madde ve Özelliklerini ayrıntılı olarak inceledik. Fizik dersi müfredatlarını (2007, 2013 ve 2017) taradık ve bir tabloda özetledik. Öncelikle ÖSYM’nin YGS ve LYS’de Fizik sorularını müfredattan sorduğunu belirtelim. 2017’de yılının YGS ve LYS sorularının tamamı müfredattan soruldu. 2017’de YGS … Devamını oku
Plazma nedir? Maddenin dördüncü hali
Maddenin hallerini katı, sıvı ve gaz olarak sınıflandırmıştık. Şimdi maddenin dördüncü halini inceleyelim. Adını sık duymasanız da Evren’de maddenin en sık karşılaşılan hali plazmadır. Plazma bir gazın enerji verilerek iyonlaştırılmasıdır. Normalde atomlarda elektronlar atom çekirdeğine bağlıdırlar, atom bir bütün halinde hareket eder. İyonlaştırmak elektronlarla atom çekirdeği arasındaki bağın koparılmasıdır. Plazmada iyonlar (elektronu koparılmış atomlar) ve … Devamını oku
Gazlar: Gaz nedir özellikleri nelerdir?
Madde nedir sorusunda maddenin üç halinden bahsetmiştik, katı sıvı ve gaz hallerini kıyaslamıştık. Gazlar şimdi odaklanacağımız konu olacak. Gaz nedir sorusunu gazların özelliklerini sıralayarak yanıtlayabiliriz: Tüm maddeler gibi taneciklerden (moleküllerden) oluşurlar. İçine konuldukları kabın hacmini tamamen doldururlar ve şeklini alırlar. Sıkıştırılabilirler. Gazlarda moleküller düzensizdir, birbirinden çok uzaktadır ve moleküller arasındaki elektriksel kuvvet zayıf olduğu için serbestçe … Devamını oku
Kılcallık nedir? Tanım ve örnekler
Kılcallık bir sıvının çapı küçük olan boruların içinde yükselmesi ya da alçalması olayıdır. Bu olayının nedeni hem sıvı molekülleriyle borunun yapıldığı malzemenin molekülleri arasındaki adezyon hem sıvı molekülleri arasındaki kohezyon kuvvetidir. Aşağıdaki resimde gıda boyası katılmış suyun içine batırılmış üç ince boru görülüyor. Bu borulardan en kalın olanının çapı 1 mm, su en az bu … Devamını oku
Yüzey gerilimi nedir? Tanım ve örnekler
Yüzey gerilimi bir sıvının yüzey katmanının esnek bir zar gibi davranmasına yol açan etkinin adıdır. Tüm sıvıların yüzeyleri sanki gerilmiş bir zarla kaplıymış gibi davranır. Bu olayda sıvı yüzeyi olası en küçük alanı kaplayacak şekilde büzülür. Yüzey geriliminin matematiksel modeli birim uzunluğa düşen kuvvettir. γ = F/L Birimi N/m’dir, ama kuvvet küçük olduğu için dyne/cm … Devamını oku
Adezyon ve Kohezyon nedir? Tanım ve örnekler
Adezyon da kohezyon da yapışma anlamına gelir. Adezyon farklı türdeki moleküllerin birbirini çekmesidir, bir maddenin başka türde bir maddeye yapışmasıdır, bu nedenle yapışma da denir. Kohezyon aynı türdeki moleküllerin birbirini çekmesidir, bir maddenin kendi kendine yapışması birbirini tutmasıdır, bu nedenle birbirini tutma da denir. Aşağıdaki resimde bir su damlasının bir bitkinin yaprağından sarktığı görülüyor. Su damlasının … Devamını oku
Dayanıklılık nedir? Tanım, örnekler ve soru çözümleri
Fizikte dayanıklılık bir katı cismin özelliklerini kaybetmeden basma, germe ya da sıkıştırma gibi etkilere karşı gösterdiği dirençtir. Basmak, germek ya da sıkıştırmak kuvvet uygulamak demektir. Katı bir cisme kuvvet uygularsanız şeklini değiştirebilirsiniz. Şekli değişen cisim kuvveti kaldırdığınızda eski şeklini tekrar alır, buna esneklik denir. Örneğin, bir gitar telini gererseniz boyu uzar, esner. Teli gevşetirseniz tekrar … Devamını oku
Maddenin Halleri Temeller PHET Simülasyonu Türkçe
Türkçe PHET simülasyonu Maddenin Halleri: Temel İlkeler. Simülasyonun Türkçe çevirisi orjinal PHET sitesinde henüz olmadığı için burada. HTML 5 ile yazıldığı için hem bilgisayarlarda hem akıllı telefonlarda hem de tabletlerde çalışıyor. Simülasyonu Başlat Creative Commons (CC-BY) lisansıyla kullanılmıştır. PhET Interactive Simulations University of Colorado Boulder https://phet.colorado.edu Nasıl kullanacaksınız? Simülasyon yüklendikten sonra karşınıza iki resim gelecek, … Devamını oku